Zijn kunstgrasvelden kankerverwekkend?

In Nederland is grote onrust ontstaan naar aanleiding van een TV-reportage over de veiligheid van het sporten op kunstgrasvelden. Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is er echter geen reden tot ongerustheid. Toch start het RIVM een dringend onderzoek naar de (on)veiligheid van kunstgras. Ook in Vlaanderen wordt een onderzoek opgestart.
Al jaren zijn er discussies over de mogelijke gezondheidsrisico’s van het spelen op kunstgrasvelden. 10 jaar geleden werden al verschillende onderzoeken uitgevoerd om te zien of rubberkorrels in kunstgrasvelden schadelijk zouden zijn voor de gezondheid. Hierbij ging het over een blootstelling aan nitrosaminen, wat een kankerverwekkende werking zou hebben.

Vorige week wijdde de Nederlandse zender VARA! een tv-uitzending van Zembla aan kunstgras. Voetballen op kunstgrasvelden met rubbergranulaat zou gevaarlijk kunnen zijn. Het rubbergranulaat, gemaakt van oude autobanden, bevat kankerverwekkende stoffen en er is nooit goed onderzocht of die stoffen in het lichaam van sporters terecht komen. Zo lang er geen duidelijkheid is over de risico’s zou er niet op de velden gespeeld moeten worden.


De uitzending van Zembla maakt melding van opvallend veel gevallen van leukemie bij Britse en vooral Amerikaanse sporters die veel op kunstgras spelen. Met name keepers komen veel met het kunstgras in aanraking als zij duiken naar de bal.

De Utrechtse toxicoloog Martin van den Berg en de Schotse hoogleraar volksgezondheid Andrew Watterson zeggen in ZEMBLA dat alleen grondig epidemiologisch onderzoek kan uitsluiten dat er gezondheidsrisico’s zijn. Zo’n onderzoek is nooit gedaan. ‘Als toxicoloog zeg ik: ik zou niet spelen op die velden, omdat we de risico’s onvoldoende kunnen inschatten’, aldus Van den Berg.

De Nederlandse voetbalbond KNVB vindt, naar aanleiding van de bevindingen van ZEMBLA, dat er nader onderzoek naar het rubbergranulaat moet worden gedaan.

Hier kunt u de Zembla-reportage bekijken.

 

Kankerverwekkende PAK’s
In het rubbergranulaat zitten kankerverwekkende PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen). In 2006 werd het bureau Industox door brancheorganisaties en de KNVB ingeschakeld om te onderzoeken of deze PAK’s ook in het lichaam van de sporters terecht zouden kunnen komen.

In de ZEMBLA uitzending blijkt dat dit een zeer summier onderzoek is. De onderzoeker van Industox voerde het onderzoek uit bij de amateurclub in zijn woonplaats waar zijn zoontje voetbalde. Het onderzoek duurde slechts twee en een half uur en er waren maar zeven voetballers bij betrokken. In 2008 werd door professor Martijn Berger van de Universiteit Maastricht gesteld dat dit onderzoek absoluut niet representatief kon zijn omdat er te weinig spelers en er ook geen vrouwen of kinderen bij betrokken waren. Hij staat nu nog steeds achter die kritiek. ‘Het is een heel kleine steekproef, met alleen maar mannelijke sporters. Dat is zeer select, want er zijn ook kinderen en vrouwen die erop sporten, en kinderen zijn kwetsbaarder. (…) Statistisch gesproken betekent dat, dat je niet voldoende statistisch vermogen hebt om een effect te vinden.’

 

Nieuw onderzoek

Volgens het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu RIVM zijn kunstgrasvelden veilig. Uit onderzoek van het RIVM in januari 2016 bleek dat er PAKs uit rubbergranulaat kunnen vrijkomen, maar dat er geen aanwijzingen zijn dat dit leidt tot een gezondheidsrisico voor de sporter.

Meer informatie vindt u op de website van het RIVM.

Naar aanleiding van de TV-reportage heeft de Nederlandse minister van Volksgezondheid Schippers het RIVM opdracht gegeven om extra onderzoek te doen naar gezondheidsrisico’s van kunstgrasvelden.

Tijdens het onderzoek worden onder andere alle nationale en internationale onderzoeken over kunstgras nogmaals bestudeerd. Ook worden er andere relevante niet sport specifieke onderzoeken opnieuw doorgelicht. Verder heeft het RIVM laten weten dat er tussen de 50 á 100 Nederlandse kunstgrasvelden grondig onderzocht gaan worden op de aanwezige stoffen in het rubber. Om deze steekproef zo representatief mogelijk te maken zal de KNVB ondersteunen met de selectie van deze velden.

Dit onderzoek moet voor het einde van het jaar afgerond zijn.

 

Valdempingstegels

Het RIVM zal ook de veiligheid van valdempingstegels die onder meer op speelplaatsen worden gebruikt, onderzoeken. Ook deze tegels zijn gemaakt van rubbergranulaat dat van oude autobanden wordt gemaakt.

RIVM heeft in 2014 diverse rubbertegels onderzocht, waarbij in twaalf tegels gevaarlijke PAK’s bleken te zitten. Het RIVM oordeelde echter dat er sprake was van ‘verwaarloosbaar risico’.

Inmiddels is het RIVM toch nieuw onderzoek gestart naar valdempende tegels. Hierbij is de blootstellingsperiode bij de risicobeoordeling verlengd van zes maanden naar vijftien jaar.

 

Vlaanderen

Ook Vlaams Minister van Sport Muyters heeft aangekondigd dat hij dit thema verder wil opvolgen.

Het European Chemicals Agency voert momenteel in opdracht van de Europese Commissie onderzoek uit naar de samenstelling van de stoffen van rubbergranulaat en de effecten daarvan op de gezondheid van mensen. De resultaten van dit onderzoek worden rond februari 2017 verwacht.

Het Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid (ISB) organiseert in het voorjaar van 2017 een studiedag rond aanleg en onderhoud van kunstgrasvelden.

Op de website van de Nederlandse Vereniging Sport en Gemeente VSG vindt u een uitgebreid dossier ‘Kunstgras en Gezondheid’.