Wieringermeer Viskringloop: landschapsarchitectuur en kunst verweven

In opdracht van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft het Nederlandse bureau HOSPER een paai- en opgroeiplaats voor vissen ontworpen in het agrarische landschap van de Wieringermeer. In het ontwerp zijn landschapsarchitectuur en kunst volledig verweven.

Het ontwerp is opgesteld door HOSPER – bij ons bekend van onder meer het Park Groot Schijn in Antwerpen – in nauwe samenwerking met kunstenaar Pé Okx en ecoloog Cor ten Haaf. Daarbij is gebruik gemaakt van het door hen ontwikkelde concept ‘Kunst uit Natuur’, dat uitgaat van het met gebiedseigen middelen artistiek vormgeven van het landschap, waarbij tegelijk een goede uitgangssituatie gecreëerd wordt voor de ontwikkeling van hoge natuurwaarden. De combinatie van landschap, kunst en ecologie zorgt voor een unieke habitat voor vissen en een nieuwe ‘landmark’ in de Wieringermeer.


De naam ‘VisKringloop’ refereert enerzijds aan de kringloop van het leven van de vissen die zich daar voort kunnen planten. Anderzijds verwijst het naar de vormentaal van het water dat in kringen door het landschap stroomt, net als de rimpelingen in het water die ontstaan als twee stenen in het water geworpen worden.

Concept

Twee stenen worden in het water geworpen. Er ontstaat op beide plekken een rimpeling op het wateroppervlak. De rimpelingen van uitwaaierende cirkels interfereren met elkaar; er ontstaat een kringloop van doorgaande lijnen. De cirkels zorgen voor een sterk beeld als basis. Hierin krijgen water, grasdijken, riet en diverse (onderwater-) vegetaties een duidelijke plek. Door de variatie in richtingen en oriëntatie op de zon ontstaat een rijkdom van ecologie, kleuren en structuren.
Het ontwerp is spectaculair in zijn eenvoud. De heldere en grootschalige vormen sluiten aan op de robuuste maten van de polder. De keuze voor eigentijdse landschapskunst past bij het in cultuur gebrachte karakter van de Wieringermeerpolder.

Watersysteem

Het belangrijkste van de vissenpaaiplaats is vanzelfsprekend het water, dat fungeert als paaiplaats, leef- en opgroeigebied voor de vissen. Zoet water komt vanuit het Wieringerrandkanaal via een inlaat met vispassage het plangebied binnen. Het water slingert via een radiatorstructuur door het gebied heen, waarna het uitkomt in de Den Oeversche Vaart.
Het waterdeel wordt zodanig aangelegd dat er een grote variatie aan diepte is, van plas-dras aan de randen, tot circa een meter in het midden. De ontwikkeling van een diverse waterplantenvegetatie is daarbij essentieel, zowel voor de vissen als voor de waterkwaliteit. Aanvullend worden speciale structuren aangebracht, zoals boomstronken en schanskorven, om het gebied nog aantrekkelijker te maken als paai- en schuilgelegenheid.

Beheer

Het gebied wordt begraasd door schapen, waardoor de structuur van de dijken zichtbaar blijft. Het riet zal af en toe met een truxor (multifunctionele amfibische machine) gemaaid worden. Het maaisel wordt tijdelijk opgeslagen in de zuidwestelijke punt, vanwaar het eenvoudig via de openbare weg kan worden afgevoerd.

Observatietoren

Om het artistieke landschap van de Viskringloop te kunnen bekijken, komt er een observatietoren in het gebied. De vorm van de observatietoren is afgestemd op de cirkels van de Viskringloop. De ronde vorm loopt langzaam op, zodat een uitkijkpunt ontstaat. De observatietoren is zodanig gepositioneerd dat deze het beste zicht biedt op het gebied en tevens een sterke eye-catcher vormt.