Welke rol kunnen de bouw- en groensector spelen in de klimaatuitdagingen?
De gevolgen van de klimaatopwarming zijn in België steeds meer merkbaar. Hevige regenbuien, meer overstromingen, meer hittegolven, langere periodes van droogte, dalende grondwatertafels, … In de zomer van 2019 bereikten we zelfs een nieuw hitterecord. Inspelen op de gevolgen van de klimaatopwarming is een belangrijke uitdaging. De bouw- en groensector kan hier een belangrijke rol opnemen.
Hitterecords in de zomer, wateroverlast in voor- en najaar
Bij grote hitte kunnen temperaturen gemakkelijk 5 tot 10 °C hoger liggen in de stadscentra dan op het platteland. Bovendien houden hoge temperaturen er ook ‘s avonds langer aan aangezien gebouwen, straten en andere verharding de opgenomen warmte blijven afgeven aan de omgeving. Verkoeling vinden is er daarom een stuk lastiger dan in buitengebied. De bouwsector voorziet kwaliteitsvolle stadsvernieuwingsprojecten vandaag doorgaans van een groene invulling met natuurtechnische ingrepen. Dat betekent ruime aandacht voor groene daken en groene gevels, terrastuinen, stadsparkjes en ontmoetingsplaatsen met waterpartijen in vaak een verkeersluwe omgeving.
Verder is waterbeheersing ook al lang geen niche meer maar een must bij overdreven verzegeling van de bodem. Zo zijn heel wat kernen overstromingsgevoelig in het voor- en najaar. De knowhow in de bouw maakt het mogelijk de doorlatendheid van de bodem te vrijwaren. Zo helpt de aanleg van wadi’s bij regenperiodes het water tijdelijk op te vangen. Het vertraagd insijpelen via groendaken verbonden met regenwaterciternes en infiltratieputten kunnen deels soelaas bieden. Het opgevangen regenwater kan bovendien benut worden voor huishoudelijk gebruik.
De doorlatendheid van de bodem kan via uiteenlopende technieken, zoals het ontzegelen van pleinen of het voorzien van plantvakken langs straten of zogenaamde ‘rain gardens’ als voorlopige opvangbekkens voor overtollig regenwater. Met als gevolg dat er minder water naar de riolering vloeit. Het rioleringsstelsel is trouwens op veel plaatsen onder gedimensioneerd en aan
vervanging toe. In heel wat steden is er nood om gescheiden rioleringsstelsels te plaatsen en de afvoer van regenwater te optimaliseren.
In vele steden wordt er ook opnieuw ruimte gegeven aan de rivieren. Onder andere Mechelen, Gent, Tongeren en Diest hebben ervoor gekozen hun rivieren terug bovengronds te laten lopen. Hierdoor wordt het hitte-effect beperkt, is er extra waterberging.
Andere voordelen van de blauwgroene dooradering in de stad
Blauwgroene netwerken in de stad, waarbij het groene staat voor de natuur en het blauwe voor het water, hebben meer voordelen dan enkel in te spelen op de klimaatuitdagingen. Meer groen betekent meer biodiversiteit. Natuur en water nodigen uit om meer te bewegen en hebben een relaxerend effect. In stadsparken en groene zones ontmoeten mensen elkaar en zo verhoogt de sociale cohesie in stadswijken. Recreanten en toeristen worden aangetrokken door groene steden. Horeca en handelszaken plukken hiervan de vruchten. En ook voor werknemers is het aangenamer te werken in een groene omgeving.
Multidisciplinaire aanpak
Inspelen op de gevolgen van de klimaatverandering vraagt een intense samenwerking over de verschillende sectoren heen: projectontwikkelaars, ontwerpers, bouwaannemers, groenvoorzieners, materiaalfabrikanten, waterbeheerders, wegenwerkers, rioolbeheerders, studiebureaus, lokale en bovenlokale overheden, … Iedereen heeft een rol te spelen. En het begint reeds bij de ontwerpfase: bouw- en groenaannemers moeten actief betrokken worden om de technische uitwerking van de water- en groenelementen te waarborgen bij ontwerpers en projectontwikkelaars. Beroepsfederaties zoals de Confederatie Bouw en de Belgische Federatie Groenvoorzieners kunnen hierin een bruggenbouwende en faciliterende rol opnemen.
Groen in de Bouw als kenniscentrum
Binnen het project Groen in de Bouw, een samenwerking tussen de Vlaamse Confederatie Bouw en het departement Omgeving van de Vlaamse overheid, wordt een kenniscentrum opgebouwd dat de toepassing van ecologische en natuur technische materialen en handelingen in de bouw stimuleert.
Beschikbare kennis rond gerealiseerde projecten, groene materialen en beschikbare technieken wordt op het online platform www.groenindebouw.be verzameld en gecatalogeerd en daarna verspreid via nieuwsbrieven en infosessies. Het kenniscentrum Groen in de Bouw zorgt ook voor de uitbouw en opvolging van het NTMB-Zorgsysteem (natuur technische milieubouw) en beoogt zo een hogere kwaliteit van de materialen en uitvoering. Een betere kennis van producten en technieken moet het vertrouwen verhogen en de toepassing ervan stimuleren.
