Verticaal groen en natuurtechnieken / KISS-principe

In de stad is er altijd ruimte tekort. Er is soms weinig plaats om een weelderige tuin aan te leggen. De komende jaren moet wat grijs is zoveel mogelijk vergroend worden. Daarvoor bestaan gelukkig steeds meer technieken.

De bedoeling van natuurtechniek is om een begeleiding te geven van natuurlijke processen en op die wijze de vorming van groen en natuur, en de ontwikkeling daarvan in de gewenste richting te bevorderen. Bij het inrichten gaat het om het scheppen van een nieuwe uitgangssituatie voor de ontwikkeling van gewenste natuur. In de ontwikkelingsfase gaat het niet meer om ingrijpende inrichtingsmaatregelen, maar om het zo nodig sturen van de zich ter plaatse ontwikkelende natuur in de gewenste richting. In de fase van een op handhaving gericht beheer gaat het daarbij om de consolidatie van de bestaande toestand. Deze technieken moeten we als professionals kennen en op de juiste manier inzetten.

Maar laat het ons naar de burger simpel houden. Groen is ook veel emotie. Een interessante oplossing met snel en merkbaar resultaat is om in de hoogte te werken en je terras- of gevelmuur een groene make-over te geven.

Zie jij het verschil?

Bekijk even bovenstaande foto’s. We stellen je volgende vragen:

• In welke straat zou je willen wonen?
• In welke straat zou je willen slenteren?
• Waar zouden kinderen het liefst spelen?
• Waar stimuleer je de biodiversiteit?
• Waar gaan buren het liefst met elkaar kletsen?

Zouden we het antwoord weten?

Iedereen kan kiezen voor gevelbegroeiing. Je hebt er eigenlijk niet veel voor nodig: een gebouw een planten. In essentie zijn er 3 hoofdtypes van gevelbegroeiing:

• Directe gevelbegroening, gebeurt met zelfhechtende klimplanten. Deze klimmen zonder hulp alleen met hechtorganen
• Afstandsgevelbegroening gebruikt slingerplanten die een klimhulp nodig hebben
• Hangende gevelbegroening verwijst naar planten met meestal lange, vrij soepele takken die over gevels heen hangen

Voordelen van gevelbegroeiing

De voordelen zijn bekend. Een mooier straatbeeld, meer groen in de stad, betere gezondheid, esthetische waarde, biotoop voor vogels, genieten van de natuur, verbeterde luchtkwaliteit, afkoeling in de zomer, gebouw karakter geven, biotoop voor insecten, … Op een aantal zaken gaan we iets dieper in:

Hitte-eiland
Gevelgroen schermt de gevel af tegen directe zonnestralen. Daardoor gaan muren minder sterk opwarmen. Ook verdampen planten grote hoeveelheden water, met een afkoelend effect als gevolg.

Psychologisch effect en gezondheid
Uit tal van studies blijkt dat groen een positief effect heeft op het psychisch welzijn van de mens. Ook de Covid-periode heeft dit iedereen doen beseffen.

Vormgeving
De keuze van gevelplanten beïnvloedt het uitzicht en de waarneming van de betreffende gevel. De look and feel van een gebouw wordt er sterk door beïnvloed. Maar meestal gebeurt dit organisch en niet gepland. Weinig architecten zullen bij conceptie een groene gevel aan de klant voorstellen. Nochtans kan het even belangrijk zijn als het kiezen van de juiste gevelsteen.

Bezwaren van gevelbegroeiing

Heb kennis van de bezwaren: Veelvuldig terugsnoeien, bladafval en bladopkuis, bemoeilijkt renovatie, verstopte dakgoten en afvoer, verdonkert een kamer, beschadiging van de gevel, urinerende honden, toename van insecten, dakbeschadiging, burentwisten, … Op een aantal zaken gaan we iets dieper in:

Vocht:
Oorzaak van vochtige muren is meestal slagregen, een bladerdek tegen de gevel verhindert dat de regen rechtstreeks op de gevel terechtkomt. Met klimop begroende muren zijn dus altijd droger dan niet-begroende. Gevelgroen dient als regenscherm. Het is echter wel zo dat bij opstijgend vocht het uitdrogen trager zal verlopen met gevelgroen.

Wortelontwikkeling:
In principe dringen de hechtstructuren van klimplanten niet in de muur. Komen er kleine barsten voor dan gaan deze hechtstructuren wel degelijk in de openingen binnendringen. Er moet echter wel rekening gehouden worden dat zelfhechtende soorten zich stevig vasthechten en bij verwijdering gegarandeerd resten van zuignapjes achterlaten. Zitten er grotere barsten en spleten in de muur, dan dringen stengels van hechters wel degelijk binnen, ze groeien naar de donkere plekken toe. Dus achter regenpijpen, onder pannen, …

Ongedierte
Angst voor ongedierte is een frequent aangehaald argument. Angst is natuurlijk een gevoel waar weinig over gediscussieerd kan worden. Je hebt het of je hebt het niet. Voor velen is juist gevelgroen als ecosysteem een pluspunt.

Problemen voorkomen? Houd hier rekening mee

Een goeie inschatting van de groei en plaats kan veel voorkomen. We moeten ons bewust zijn van de groeivorm van de plant. Is het een gesloten bladerdek? Enerzijds kan dit belangrijk zijn voor lichtinval, mogelijke belasting van de klimhulp, maar uiteraard ook van het verwachte beeld. Wat zeker ook belangrijk is, is de groeirichting van de plantensoort. Dit kan sterk opwaarts zijn, onder een hoek van 45°, horizontaal,… Natuurlijk mogen we ook de groeihoogte niet vergeten. Afstemmen van groeihoogte op gebouwhoogte. En als laatste de groeisterkte. Met andere woorden de jaarlijkse aangroei. Uiteraard wordt dit mede bepaald door standplaats en klimatologische omstandigheden.

Tegeltuintjes

Moest je een paar jaar geleden nog een goedkeuring hebben om een tegeltuintje te realiseren, dan is dit de laatste jaren sterk versoepeld. De meeste gemeenten beschikken wel over een reglement, maar een simpele melding is meestal voldoende. Dit moet je even bekijken of navragen in je eigen stad of gemeente. Een positief voortschrijdend inzicht.

Daarnaast bieden ook heel veel lokale groendiensten ondersteuning aan. Ze leveren planten aan, ze breken de stoeptegels uit of helpen zelfs kiezen voor de juiste plant. Sommige gemeentes gaan verder en motiveren iedereen bij heraanleg van straten, of breken al meerdere tegels uit voor ontharding en vergroening. Ook een collectieve aanleg met een klein straataperitiefje behoort tot de mogelijkheden. Wees creatief, groen moet een feest zijn!

Van moodboard tot portfolio

Je zag het vrij regelmatig in het programma ‘Blind gekocht’. Jonge koppels kwamen op de proppen met ‘moodboards’. Waarom ook niet klanten aanmoedigen om een moodboard te maken voor hun tuin, tegeltuintje, omgeving, … Of is dit te ver gegrepen? Dan kan je zelf een portfolio aanbieden met verschillende stijlen, sferen en look and feel,…

Jij bent de professional, jij hebt de kennis. Maar laat het ons vooral naar de burger en gebruiker niet te moeilijk maken. Het KISS-principe kan ons hierbij helpen. Keep it simple en … de 2e ‘S’ kan je invullen als ‘short’ wanneer je snel tot een oplossing wil komen, ‘smart’ omdat het meetbaar en duurzaam is, ‘safe’ omdat het veilig moet zijn.

Wij zetten onze kennis van natuurtechnieken in voor een mooi eindbeeld. Dat zegt zoveel meer dan de techniek op zich.

---

Bron: ‘Groenbeheer een verhaal met toekomst’