Unesco-dossier voor landloperskolonies ingediend
De Koloniën van Weldadigheid, zeven voormalige landloperskolonies in Vlaanderen en Nederland, zijn een belangrijke stap dichter bij het label van Werelderfgoed. Op 20 januari 2017 overhandigde een delegatie van 14 Nederlandse en Belgische partners het nominatiedossier aan het Werelderfgoedcomité in Parijs.
De initiatiefnemers hopen binnen anderhalf jaar uitsluitsel over de kandidatuur te krijgen van het Werelderfgoedcomité.
‘Het gaat niet alleen om de erkenning van de gebouwen, maar om de volledige sites, met hun typische rechte lanen en hun landbouwgronden’, zegt Eric Vanhaute, hoogleraar geschiedenis aan de UGent en zelf afkomstig van Wortel. ‘Dat alles getuigt van een social engineering-project dat uniek is geweest in de wereld.’
Koloniën van Weldadigheid
Het idee van De Koloniën van Weldadigheid kwam van generaal Johannes van den Bosch uit 1818 die de armoede na de Franse overheersing wou bestrijden. De Koloniën van Weldadigheid werden opgericht tussen 1818 en 1825. Het project was er om verarmde stedelingen weer op het rechte pad te brengen. door ze al dan niet vrijwillig over te brengen naar onontgonnen locaties op het platteland waar ze door middel van landbouw in hun eigen levensonderhoud zouden kunnen voorzien. Tegelijkertijd was het de bedoeling de deelnemers discipline bij te brengen, structuur te bieden en van onderwijs te laten genieten.
Het experiment bleek lang niet overal te slagen, maar het project zou op die schaal uniek zijn geweest in de wereld en een grote rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van onze armenzorg.
De landloperskolonies bevonden zich in ons land in Merksplas en Wortel (Hoogstraten) en in Nederland in Frederiksoord, Wilhelminaoord, Willemsoord, Ommerschans en Veenhuizen. De Koloniën zijn herkenbaar aan hun unieke lanen en gebouwen die sterk op elkaar lijken. Bovendien zijn ze nog altijd in goede staat. Meer dan voldoende reden voor Vlaanderen, Nederland, vier provincies en acht gemeenten om samen voor een erkenning van de Koloniën tot Werelderfgoed te gaan.
Vlaamse Landmaatschappij
Ook vandaag zijn de Koloniën nog heel zichtbaar in het landschap en vervullen ze functies in het verlengde van hun oorspronkelijke reden van bestaan. De inbreng van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) in dit verhaal kan niet over het hoofd gezien worden. In de jaren ’90 van de vorige eeuw heeft zij de Kolonies van Merksplas en Wortel als geheel verworven om versnippering te vermijden. Nadien heeft de VLM doorverkocht aan diverse partners waaronder de betrokken gemeentebesturen, ANB, Kempens Landschap vzw, enz.
In opdracht van de Technische Coördinatiecommissie van de Kolonies heeft de VLM tegelijkertijd een inrichtingsplan opgesteld voor Merksplas-Kolonie en Wortel-Kolonie. De VLM geeft uitvoering aan deze inrichtingsplannen via diverse inrichtingsprojecten: de al uitgevoerde ruilverkaveling Merksplas, de ruilverkaveling in uitvoering Zondereigen en de nog uit te voeren ruilverkaveling Rijkevorsel-Wortel.
