Uitkijktorens in de natuur [VIDEO]
In het natuurgebied rond de vijvers Wijvenheide en Platwijers in Zonhoven en in de ‘Lommelse Sahara’ in Lommel zijn twee opmerkelijke uitkijktorens gebouwd.
Zonhoven
Het Gentse architectenbureau Architecten Delobelle ontwierp een uitkijktoren in het unieke waterrijke gebied de Wijers rond de vijvers Wijvenheide en Platwijers in Zonhoven.
De karakteristieken die het gebied zo uniek maken dateren reeds van in de 13de eeuw, toen de eerste vijvers ontstonden door veen- en ijzerwinning. Vanaf toen werd er vis gekweekt in de vijvers, en zijn de vijvers in de loop van de eeuwen uitgebreid tot een complex van honderden aaneengesloten vijvers. Dankzij deze vijvers is er heden een habitat voor vele dier- en plantensoorten.
De uitkijktoren is geplaatst in de houtrand van één van de vijvers en biedt een uitzicht over de honderden vijvers. Architecten Robby Delobelle en Hannes De Preester hadden bij hun ontwerp veel aandacht voor de integratie van het bouwwerk in de natuurlijke omgeving.
De uitkijktoren is vijftien meter hoog en staat deels in het water tussen het riet. Om de impact op de natuurlijke omgeving zo klein mogelijk te houden, gebruikten ze natuurlijke materialen, kleuren en tinten die zich goed integreren in de groene omgeving.
In het natuurgebied vertoont de uitkijktoren zich steeds in een wisselende gedaante, waarbij het verzinkte staal, het hout en het riet de toren laat opgaan in de omgeving. De vis, als het icoon van de Wijers, diende als inspiratie voor de toren. De uitkijktoren springt als een ‘naar lucht happende vis’ uit het water.
Drie ronde kolommen vormen de centrale structuur van de toren waaraan de trappen en gevels opgehangen zijn. Door de gevarieerde gevels ontstaan er bij het beklimmen van de toren wisselende zichtlijnen. Bepaalde zichten worden gekadreerd, andere afgeschermd, nog andere gestuurd in een bepaalde richting. Binnen de structuur zijn er drie belevingskamers met plaats voor educatieve voorzieningen.
Boven op een uitkijkplatform hebben bezoekers een panoramisch zicht op het natuurgebied met zijn vele vijvers. In het paviljoen kan door middel van een scherm gekoppeld aan de webcam het zicht van boven de toren getoond worden.
De basisstructuur, trappen en leuningen zijn gemaakt van gegalvaniseerd staal, overige structurele elementen en vloeren uit eik. Aan de stalen structuur hangen 3 gevels, twee in hout en één in riet. De houten gevels, bekleed met cederbeplanking zijn gericht naar de houtkant en het land, de rieten gevel is gericht naar de vijver, waarin het riet ook prominent aanwezig is.
Lommel
De 30 meter hoge uitkijktoren in de Lommelse Sahara in Lommel werd ontworpen door het Nederlandse architectenbureau Ateliereen in samenwerking met MamuArchitects uit Hasselt.
De Lommelse Sahara is een natuurfenomeen In het midden van een groot naaldbos botst u ineens op een woestijnachtig landschap. Wondermooi tussen de geurende naaldbossen. Het helderblauwe meer en de unieke fauna en flora maken van een wandeling naar de Lommelse Sahara een toch om nooit te vergeten.
Hoe raar het ook klinkt, maar het beschermd natuurgebied is ontstaan door … natuurvervuiling. Door de uitwasemingen van de vroegere zinkfabriek verdween de groene beplanting als sneeuw voor de zon. Het resultaat: een dor landschap, bedenkt door witzand. Om uitdeining van de zandvlaktes te voorkomen werd heel lang geleden een nieuw bos aangeplant. Met dit uniek natuurgebied als opvallend mooi resultaat.
De vormgeving en materialisering van de uitkijktoren moesten passen in de natuurlijke omgeving en de toren moest toegankelijk zijn voor een breed publiek, waarbij kinderen een belangrijke groep zijn. Er zijn speciale kijkgaten gemaakt in het hout zodat ook kleinere kinderen die niet boven de reling uit kunnen kijken van het uitzicht kunnen genieten.
De inspiratie voor de look van de uitkijktoren haalden de ontwerpers uit het glooiende lijnenspel van de zandduinen in de Sahara. Dit lijnenspel heeft geleid tot een opmerkelijke materiaalkeuze voor de gevel: touw. Ruim 3,5 kilometer in totaal. Touw heeft een natuurlijke kleur en uitstraling, maar is tegelijk soepel en relatief zwaar, waardoor het zal gaan doorhangen. Door het afwisselend strak en los om de toren te wikkelen ontstaan de kenmerkende lijnen van de Sahara. Bij het beklimmen van de trap kijkt de bezoeker tussen de touwen door naar het landschap.
De stalen constructie is gegalvaniseerd. Het toegepaste touw is van polypropyleen en is goed bestand tegen vocht en verwering. Het hout dat gebuikt is bij de relingen is onbehandeld Western Red Cedar, het heeft een FSC-keurmerk en is ook onderhoudsvrij. Vanwege de grote afmetingen van de stalen delen is voor het galvaniseren gebruik gemaakt van het grootste zinkbad in België.
De constructie bestaat uit geschakelde driehoeken. Dit is constructief een efficiënte vorm en het levert tegelijkertijd ook een interessant beeld op. Zo lijkt de toren vanaf sommige plekken zelfs scheef te staan.
De constructie beschikt over drie platformen die een wijde blik op de omgeving bieden. Het laagste platform, dat met een hellingbaan toegankelijk is, biedt een beleving aan mensen die minder goed ter been zijn. Halverwege – op 18 meter hoogte – is er een tweede platform. Bovenop is er een groot platform dat rondom vrij uitzicht biedt, bij helder weer kan men tot wel 30 km ver zien.
