Tien onthardingsprojecten kunnen van start gaan

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir investeert ruim 9,5 miljoen euro in tien groenblauwe dooraderingsprojecten die dit jaar opgestart worden. De initiatiefnemers worden ondersteund via subsidies én projectbegeleiding om beton, asfalt of gebouwen te verwijderen en de vrijgekomen ruimte kwalitatief in te richten als groenblauwe aders. Dat moet leiden tot concrete ontharding op het terrein, maar ook tot kennisopbouw en -deling over hoe ontharding en vergroening mogelijk worden. 

Na twee succesvolle projectoproepen ‘proeftuinen ontharding’ werd in juni 2021 de projectoproep ‘Groenblauwe dooradering in de bebouwde ruimte’ gelanceerd. De oproep steunt de meest ambitieuze steden en gemeentes in Vlaanderen die een voorbeeld willen zijn voor het onthardings- en vergroeningsbeleid van de Vlaamse Regering en de Blue Deal.
De projectoproep was een groot succes. Een commissie van deskundigen beoordeelde de 39 aanvragen en selecteerde uiteindelijk tien projectvoorstellen die een subsidie en bijhorende begeleiding voor het Groenblauw dooraderingsproject krijgen. De geselecteerde lokale besturen zullen tegen eind 2024 een eerste deel quick-winprojecten opleveren en een uitvoeringsdossier voor een transformatieproject afronden tegen midden 2026.

Antwerpen

De Hollebeekvallei is een van de weinige deels bewaarde beekvalleien in de stad Antwerpen en vormt bovendien een waardevolle link tussen de zuidelijke groene landschappen en de Scheldevallei. De Hollebeekvallei komt nu ter hoogte van de hoek Krugerstraat en Antwerpsesteenweg abrupt ten einde en verdwijnt ondergronds in het stedelijk weefsel. In dit project wordt de beekvallei ter hoogte van het projectgebied de Lageweg en de Zwaantjes opnieuw opengelegd en hersteld en ontstaat er een waardevolle stapsteen voor allerlei fauna en flora. Het heropenen van de beek biedt ruimte voor waterbuffering en een oplossing voor de bestaande overstromingen in het gebied. De realisatie van de nieuwe groenblauwe ader is een katalysator voor de uitvoering van de planprocessen Lageweg en Zwaantjes. De quick-wins bestaan uit de systematische vergroting en vernatting van het park en worden op korte termijn gerealiseerd. Het transformatietraject situeert zich in aangrenzend gebied aan de site de Lageweg. In de open centrale ruimte wordt de Hollebeek opengelegd en komt er een ondergrondse link met het Provinciaal domein van de Hollebeekvallei.

Boutersem

Dit project leidt tot een robuuste, waarneembare en functionele beekvallei in het centrum van Boutersem. Het transformatieproject verwijdert de bottleneck en verbindt de vallei ten noorden en ten zuiden van de Leuvensesteenweg. De niet-bebouwde delen worden via planologische ruil van bebouwing gevrijwaard, de verharding en bebouwing worden sterk verminderd, de ruimte wordt geherwaardeerd door tal van constructies te slopen en meer ruimte voor water en natuur te creëren. Het kerngebied wordt bevestigd en geherwaardeerd als moeras- en overstromingsgebied. In de randen komt een pad dat de verschillende toegangen tot het gebied verbindt. Dat pad vormt een belangrijke schakel in het netwerk van trage wegen. De belangrijkste quick-win projecten zijn de transformatie van het sportveld met ruimte voor water en biodiversiteit, het opheffen van een parkeerterrein met herstel van het natuurlijk reliëf (herstel natuurlijk moeras), de aanleg van een circulair pad en het meervoudig ruimtegebruik van school- en scoutsterreinen.

Genk

Stad Genk wil de Stiemervallei opwaarderen tot een multifunctionele groenblauwe ader die de levenskwaliteit van de Genkenaar verhoogt en de veerkracht van de stad versterkt. Zowel het transformatieproject als de quick-wins streven naar een omslag in ruimtegebruik in de Stiemervallei. Ze moeten leiden tot een systemisch herstel van de natuurlijke vallei- en waterdynamiek. De waterstrategie is opgebouwd uit een divers pallet aan onthardings-en watermaatregelen over de volledige valleigradiënt – van beek tot flank. In dit project wordt een deel van deze maatregelen uitgevoerd. Met de quick-wins wordt er gewerkt aan een nieuwe ecologisch waardevolle waterloop in de vallei, de natte natuur vrijwaren van bebouwing en het ontharden van overmaatse verharding op de valleiflanken. In het transformatieproject zorgen ontharding en groenblauwe ingrepen ervoor dat het omliggende stedelijke weefsel op de valleiflanken klimaatbestendig wordt.

Geraardsbergen

In dit project bouwt de stad Geraardsbergen met een samenhangend geheel van maatregelen in de open ruimte en kernen een robuust en veerkrachtig groenblauw netwerk uit in Moerbeke en Viane. De stad voorziet enkele onthardingsprojecten binnen de bebouwde ruimte. Zo worden onder andere het oostelijk deel van het Vianeplein en het Amandusplein in grote mate onthard, vergroend en omgevormd tot hemelwaterpleinen. Daarnaast wordt de huidige parking die het Moerbekeplein vormt, getransformeerd tot een klimaatadaptief plein, met ruimte voor beplanting, waterbufferende terrassen, wadi, verblijfruimte,… 

Harelbeke

Het project omvat de realisatie van vier deelprojecten uit de totaalvisie op de beekvallei in de dorpskernen van Bavikhove en Hulste, met nadruk op de continue open beek en trage verbinding, groen en ontharding. De centrumparking in Hulste transformeert van een asfaltvlakte naar een gebied met een open beekvallei met flankerend groen en herinrichting van de parking op een natuurinclusieve manier. De voorheen private pastorietuin in Hulste wordt, eenmaal vrijgegeven door de kerkfabriek, voor het publiek opengesteld en uitgebreid. De beek wordt opnieuw zichtbaar gemaakt. De sport- en sociosite in Bavikhove wordt volledig heringericht, waarbij de parking langs de ingekokerde beek onthard wordt, de beek een open bedding krijgt en een recent aangekocht perceel vergroend wordt. I.p.v. het sluiten van een wijkverzamelweg, inclusief lintbebouwing, omvat het transformatieproject in Bavikhove het behoud van de open ruimte met een planologische ruil van de bouwgrondbestemming.

Izegem

Izegem wil met verschillende projecten zorgen voor de groenblauwe dooradering van zijn kern. Zo wordt de noordoever van het kanaal onthard en de Mandel opengelegd. Op die manier ontstaat er een groene fiets- en wandelzone en wordt het mobiliteitsverhaal aangepakt. Daarnaast wordt de ontharde noord-zuid-as verbonden met de groene west-oost-as die door het openleggen van de Mandel een groen-blauwe as van ruim een kilometer lang wordt. Al die projecten samen vormen een samenhangend geheel, dat een aanzienlijke oppervlakte aaneengesloten verharding omvormt tot een groenblauwe ader voor de kern.

Kontich

De overkoepelende ambitie is om twee valleigebieden maximaal te dooraderen in woonwijken en KMO-zones. In de Lachenebeek worden de bestaande schaarse open gebieden in woonwijken maximaal ingeschakeld en worden waterlopen terug uit hun overwelvingen gehaald, waardoor een blauwgroene dooradering tot in de wijken doordringt. Hierbij worden onder meerde woonstraten in de wijk Beemdenlaan/Doopput en Stationswijk verder onthard, worden straten waar mogelijk geknipt, komt er een blauwgroen belevingspark,  worden percelen nabij Doopput bouwvrij gehouden. In het kader van de heraanleg van de N1 is de installatie van een doorstroommoeras voorzien. In de Babbelsebeek worden aangrenzende woonwijken verder afgekoppeld, met nieuwe open grachten en kleine retentiezones. Hiervoor wordt de Duffelsesteenweg onthard en afgekoppeld via een bufferzone, gecontroleerde extra buffering en vertraagde afvoer voorzien van de Blauwe Steenbeek, natte natuur hersteld, bosuitbreiding gedaan en woonstraten onthard. 

Landen

Landen wil met dit project het stadslandschap versterken en ruimtelijke ontwikkelingsprojecten realiseren door het  ruimtegebruik te verbeteren en door ecosysteemdiensten te combineren vanuit de kernkwaliteiten van ruimtelijke ontwikkeling. Door middel van enkele strategische onthardingsprojecten worden diverse knelpunten en opportuniteiten aangepakt. Zo worden het Bronplein en de Maartstraat onthard in het centrum en wordt de Korea wijk omgevormd tot een klimaatwijk. 

Menen

De Geluwebeek biedt sterke kansen voor een groene omslag in Menen door het fijnmazig netwerk van groene massa en water in de bebouwde en open ruimte te versterken. Daarom wordt de Reznorsite, een sterk verhard terrein in Menen-Centrum, getransformeerd tot een groenblauwe zone. Hierbij wordt onder meer een beek opengelegd en is de aanleg voorzien van een avontuurlijk park en een nat stadsbos met sponsfunctie. Via deze projecten wordt de bebouwde kern van Menen blauwgroen dooraderd en worden doelstellingen op het vlak van klimaatadaptatie bereikt. 

Vorselaar

Met het groenblauw dooraderingsproject zet Vorselaar in op de complete transformatie van haar bebouwd weefsel. Zo zal in het transformatieproject een gebiedsdekkend strategisch meerjarenplan voor alle 104 straten in Vorselaar en 4 concrete doorbraakprojecten uitgerold worden. Op die manier worden wijken onthard, woonstraten vergroend en verbindingsstraten groenblauw ingericht. Daarnaast wordt het klooster- en schooldomein onthard, worden verbindingen met omliggende functies groenblauw ingericht, worden harde bestemmingen omgezet naar zachte bestemmingen enzovoort. Bovendien werkt de gemeente aan de groenblauwe verbinding van het urbane centrum naar het buitengebied, met aandacht voor duurzame mobiliteit en trage verbindingen in combinatie met ontharding en vergroening. Ten slotte worden er ook acht woningen afgebroken en wordt de ruimte ingevuld als groene long met aandacht voor het omliggende sociale weefsel.