Terreinen van Koepelgevangenis Breda gaan open
De 19e-eeuwse monumentale koepelgevangenis van Breda krijgt een nieuwe bestemming als levendige woonomgeving en groene plek in de stad met plaats voor culturele en commerciële ruimten.
Het markante koepelcomplex grenst aan het historische centrum van Breda en beslaat een terrein van ruim drie hectare groot. Het complex omvat diverse monumentale gebouwen, met het indrukwekkende gevangenisgebouw zelf als blikvanger. Gebouwd in 1886 naar ontwerp van de Nederlandse architect Johan Metzelaar is het een van de drie in Nederland bestaande panopticons die de door Jeremy Bentham bedachte architectuur van de bewaking belichamen. Een koepel met ijzeren spanten en een diameter van 53 meter bekroont het 30 meter hoge gebouw. Rond de open, cirkelvormige middenruimte liggen 205 identieke cellen. Verder maken een voormalige vrouwengevangenis, een poortgebouw en verschillende gerechtsgebouwen deel uit van het complex.
Acht jaar geleden werd de gevangenis definitief gesloten. Begin vorig jaar zette het Rijksvastgoedbedrijf het complex, een rijksmonument, via een strikte procedure te koop. Het project ‘Koepel District’ van de Belgisch-Nederlandse ontwikkelcombinatie VDD Project Development en Being Development komt als winnaar uit de bus na een openbare verkoopprocedure van het Rijksvastgoedbedrijf.
Het plan van het winnende team bestaande uit OMA, de Brusselse B-architecten en DELVA Landscape Architecture & Urbanism gaat uit van een toekomstgericht en vooral toegankelijk project door een ‘dorp in de stad’ te creëren. Deze compacte gemeenschap biedt woonruimte in alle segmenten, plek om te verblijven en te ontmoeten en ruimte om te (net)werken, ontspannen, sporten en cultuur te beleven. Het ontwerpteam zal de locatie omvormen tot “een levendige bestemming die past bij de hedendaagse dynamiek van Breda.” Een nieuw ontwerp moet het voorheen gesloten complex omvormen tot een open en doorwaadbaar gebied dat met diverse landschappen aansluiting krijgt bij de Bredase binnenstad. “Het project Koepel District is een kans om te onderzoeken hoe een gesloten erfgoedstructuur midden in het stadscentrum kan worden getransformeerd,” zegt David Gianotten, OMA
In de Koepelwijk, met woningen, commerciële ruimtes en culturele evenementen, vormen herbestemde monumenten, nieuwbouw en een prominente groene buitenruimte de basis voor een nieuwe levendige groene stadswijk.
“De monumenten en nieuwe gebouwen herbergen nieuwe programma’s en, belangrijker nog, creëren nieuwe open ruimtes die geïntegreerd zijn in het bredere openbare landschap van Breda. Een uniek ensemble van gebouwen vormt de context van een reeks van nieuwe openbare ruimtes voor de binnenstad,” aldus Steven Delva.
Het team besteedt ook veel aandacht aan ecologie en duurzaamheid. Zo wordt maximaal ingezet op circulair bouwen – waarbij heel wat bouwmateriaal dus wordt hergebruikt of gerecycleerd – én op de reductie van verbruik tot een absoluut minimum, door een beroep te doen op diverse duurzame technieken zoals geothermie, zonnepanelen en warmtepompen.
