Scheldekaaien gaan groen!
Antwerpen plant een totale make-over van bijna 7 km Scheldekaaien; De stad beschermt zich tegen het water, maar haalt het water ook terug in de stad. Het project (nu al) bekroond door de Vlaamse Overheid met de Groen in de Stad-prijs (GidS) 2013.
Antwerpen kijkt vooruit en wapent zich tegen de effecten van de klimaatverandering. Zonder aan doemdenken te willen doen, citeren we studies die voorspellen dat het waterpeil van de Noordzee met bijna een meter kan stijgen tegen het einde van de eeuw en we ’s winters heel wat meer regen te verwerken krijgen dan nu het geval is. Gevolg: gezwollen rivieren en gevaar op overstroming. Het Sigmaplan van de Vlaamse overheid houdt terdege rekening met deze studies en gaat voor passende preventieve maatregelen, waaronder het aanleggen en verhogen van dijken en waterkeringen, maar ook ontpolderen om de Schelde nieuwe ademruimte te geven.
Groen voor iedereen
Wat in Antwerpen op stapel staat is het grootste project binnen het Sigmaplan in stedelijke context. Het voorziet in een versteviging van de kaaimuren en het verhogen van de waterkering tot 2,25 meter boven het maaiveld. Stadsplanning Antwerpen, samen met Waterwegen Zeekanaal NV gaat echter een stap verder dan de waterbeheersingwerken en gaat voor het herinrichten van de kaaivlakte tot een van de meest prominente publieke ruimten in Antwerpen en geeft daarmee ineens antwoord op de tekorten aan groen en open ruimte in de dichtbebouwde binnenstad.
Het plan brengt de stad en de rivier terug bij elkaar. De ruimte langs het water wordt teruggegeven aan de inwoners en bezoekers van de stad volgens het principe: deze plek is van niemand en tegelijk van iedereen. Er komen ruimtes en impulsen voor sport, spel, cultuur en markten, terwijl fiets- en wandelpaden uitnodigen tot het ontdekken en gebruiken van alle hoeken en plekken van deze 7 km lange 81 hectaren grote Schelderand.
Hard versus zacht
Groen krijgt in dit alles een bijzondere plaats. Aan begin en einde van de Scheldekaaien groeien twee grote parkstructuren. Het Droogdokkenpark zoekt aansluiting bij de estuaire natuur van de Scheldeoever, en een lineair park ter hoogte van het nieuw Zuid legt een link tussen de Groene Singel en de Hobokense Polders. In de centrale delen wordt kleinschaliger groen ingepast als stapstenen om ecologische continuïteit en dus ook vogel- en insectenleven op de Scheldekaaien te faciliteren.
Een masterplan Scheldekaaien en een aanvullende nota beeldkwaliteit leggen voor alle ontwerpen en uitwerking van de in totaal zeven deelprojecten, de richtlijnen vast op het gebied van inrichting, maatvoering en materiaalkeuze. Belangrijke stelregel: er wordt zoveel mogelijk gewerkt met waterdoorlatende materialen of een natuurlijke afwatering naar naastgelegen gras of beplanting. Enkel daar waar de toegankelijkheid van personen met een beperking dit vereist, wordt open voegen achterwege gelaten. De Scheldekaaien houden dus hun typische kasseiverharding met open, groene voeg. Bijkomend duurzaamheidsgegeven: zoveel mogelijk materialen worden gerecupereerd of komen uit de directe omgeving. Niet recupereerbare materialen worden als het even kan ter plaatse verwerkt; desnoods als funderingsmateriaal. Waardevolle bestaande bomen blijven zoveel mogelijk behouden. Bij nieuwaanplanting gaat de voorkeur uit naar inheems groen.
