Prijs Wivina Demeester voor Excellent Bouwheerschap 2014
Atelier Bouwmeester heeft de laureaten bekend gemaakt van de Prijs Wivina Demeester voor Excellent Bouwheerschap 2014. Laureaten zijn de stad Antwerpen samen met het zorgbedrijf Antwerpen en Lerende Stad Antwerpen voor het stadsvernieuwingsproject IGLO op Linkeroever, de VZW Parochiale Werken Sint-Martinus Moorsel samen met de stad Aalst en de Kerkfabriek Sint-Martinus Moorsel voor het Trefcentrum Moorsel, en opnieuw de stad Antwerpen voor de Jeugdcultuurcentrum ‘Het Bos’ op het Eilandje. De drie projecten tonen aan hoe je als publiek opdrachtgever op een uitzonderlijke manier kan omgaan met complexe processen, en hoe een uitgesproken visie daarbij hand in hand gaat met ontwerpende creativiteit.
De Vlaamse Regering en het Team Vlaams Bouwmeester geven al sinds 2003 een prijs aan publieke en semi-publieke bouwheren die door hun aanpak en zin voor vernieuwing tonen dat ze kwaliteit vooropstellen. De oorspronkelijke ‘Prijs Bouwheer’ wilde vooral een hoogstaand stedenbouwkundig en architecturaal kwaliteitsbeleid bij overheden aanmoedigen, en de aandacht richten op de bouwheer en het voorbeeldig traject dat die heeft doorlopen. Voor deze achtste editie kreeg de prijs een nieuwe naam ter ere van de oorspronkelijke opdrachtgever van het Vlaams Bouwmeesterschap. Als Vlaams minister gaf Wivina Demeester in 1998 met de oprichting van het Team Vlaams Bouwmeester de aanzet voor een goed onderbouwd architectuurbeleid in Vlaanderen. In de daaropvolgende jaren werd dat beleid verder uitgebouwd tot een kader voor een sterk en doordacht publiek bouwheerschap, waar we zowel maatschappelijk, cultureel, als professioneel steeds meer de vruchten van plukken. De focus van de Prijs Wivina Demeester ligt dus meer dan ooit op het maatschappelijk voorbeeldig opdrachtgeverschap.
Gemeenschapscentrum Moorsel
Het project is gesitueerd op een geklasseerde, en daarom zeer precaire, pastorijsite waarop ruimtelijk interveniëren niet voor de hand lag. Het zorgde voor een uitdagende uitgangspositie. De historische pastorij en de aangrenzende tuin werden opengesteld voor het publiek. Hiermee is een ‘groene kamer’ toegevoegd aan het palet van overwegend verharde publieke ruimtes in de dorpskern. Het project biedt een nieuw perspectief voor het in onbruik geraakte pastorijdomein. Het programma is divers: Ruimtes voor verenigingen, een polyvalente zaal, een nieuwe accommodatie voor de jeugdvereniging KLJ en een publiek park.
Het gehele proces illustreert hoe een lokale gemeenschap en de gemeentelijke overheid het opdrachtgeverschap van een publiek ruimtelijk project kunnen delen, daarbij gezamenlijk zijn opgetrokken om te komen tot een zo kwalitatief publiek project. Het nieuwbouwproject is gebouwd met VZW Parochiale Werken Sint-Martinus Moorsel als bouwheer, maar er zijn veel meer ‘eigenaars’ van dit project. Onder meer de provincie Oost-Vlaanderen als subsidieverstrekker, de Stad Aalst die als bouwheer voor de (publieke) tuinaanleg fungeerde, Kerkfabriek Sint-Martinus Moorsel als eigenaar van pastorij en grond, en de inwoners van Moorsel die het project mede gefinancierd hebben.
Via de Open Oproep werd het Antwerps-Rotterdams architectenbureau De Kort Van Schaik Van Noten aangesteld. Ze stelden een goede stedenbouwkundige en landschappelijke ingepast project voor dat rekening houdt met het niveauverschil en de verschillende aantakkingen aan dorpspleinkant en straatkant achterliggend.
De jury waardeert het project Trefcentrum Moorsel als voorbeeldfunctie voor andere kleine gemeenten in Vlaanderen. Wanneer we de versnipperde ruimte denser moeten gaan gebruiken is het belangrijk dat ‘grond’- en ‘pandbezitters’ beschikbare ruimte terug ter beschikking stellen aan betaalbare prijzen. Zo is herinrichting van publieke, gebruik van groene plekken, een zorgvuldiger ruimtelijke inrichting van infrastructuur mogelijk. Dit project bewijst dat een gehele dorpsgemeenschap baat heeft bij een door iedereen bruikbare publieke infrastructuur. Uniek project, voorbeeldstrekkend voor Vlaanderen.
Intergenerationeel Project Linkeroever IGLO
De wijk Europark heeft een grondige facelift ondergaan om sociale samenhang tussen de daar aanwezige verschillende generaties en culturen te bevorderen via nieuwe infrastructuur gericht op wonen, zorg, cultuur en maatschappelijke ontplooiing, onderwijs en opvang. Drager voor het project is de publieke ruimte. Andere op het terrein aanwezige partijen sluiten aan en vergroten het momentum van de stadsvernieuwing. De opdrachtgevers staan doorheen een lang en complex proces pal voor goede architectuur.
Aangesteld via de Open Oproep voerde Technum het masterplan en de openbare ruimte uit en was als ingenieur betrokken bij de architectuuropdrachten. De architecten van de verschillende bouwprojecten (architecten De Vylder Vinck Taillieu, De Smet Vermeulen architecten, Tom Thys architecten) hadden een sterke inbreng in het masterplan, zodat alle bouwprogramma’s vanaf het begin doorgedacht waren en in het masterplan verankerd zaten.
Jeugdcultuurzone ‘Het Bos’.
Met de verbouwing van een stadsmagazijn tot jeugdcultuurzone ‘Het Bos’ krijgen Antwerpse jongeren ruimte om te groeien met voldoende eigen, fysieke plekken. De jeugdcultuurzone aan de Ankerrui is een plek waar jongeren met alle vormen van cultuur kunnen experimenteren. Met dit project wordt een sociale rol vervuld door een impuls te geven aan de zone Eilandje.
De realisatie van deze plek is tot stand gekomen door een zeer nauwe samenwerking tussen de stad Antwerpen die faciliterend optrad en zijn partner Scheld’Apen vzw, die zelf oordeelkundig het programma van eisen formuleerde. De combinatie van zelfbouw en professioneel vakmanschap als gevolg van het beperkt budget, levert een interessante architectuur op, met een bepaalde graad van afwerking, die verschillend is naar gelang de functies binnen het gebouw. Deze combinatie zorgt bovendien voor een erg grote toe-eigening van het project door de gebruikers.
Op basis van de pool voor ‘jonge ontwerpers’ van het ontwikkelingsbedrijf AG Vespa werd het architectenbureau BEL Architecten aangesteld voor het opmaken van een studie voor het verbouwen van het stadsmagazijn tot jeugdcentrum.
Het project Jeugdcultuurzone Het Bos is bewonderenswaardig door de inzet van kwaliteitsvolle architectuur op een lowprofile niveau. Tegendraads aan het idee van “architectuur als design”, belichaamt dit project het belang van “architectuur als een strategische keuze”.
