Pier Oosterkamp (ECOstyle) over de kracht van een gezonde bodem

Pier Oosterkamp is technisch directeur bij ECOstyle, een bedrijf dat zich sinds 1967 richt op natuurlijke middelen voor tuinbeheer. We spraken Pier in de marge van het event Meesters in de Tuin, waar hij een lezing gaf over het belang van een biodivers bodemleven. 

De natuur als techniek

Oosterkamp begint met een belangrijke basis: “De techniek waar wij mee werken, is de natuur.” Sinds de oprichting van zijn bedrijf, werkt het team uitsluitend met natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen. Deze benadering heeft geleid tot diepgaand onderzoek naar microbiologie en de rol die deze speelt in de bodemgezondheid. In plaats van te vertrouwen op chemische middelen, streeft het bedrijf ernaar om natuurlijke processen te ondersteunen en te versterken. “Een gezonde bodem is er een die zelfstandig functioneert”, legt Oosterkamp uit. “Zelfstandige bodems zijn in staat om zich in de loop van de tijd te ontwikkelen en zichzelf in stand te houden.” 

“Een gezonde bodem is er een die zelfstandig functioneert”

Onderzoek naar bodemgezondheid

Een recent onderzoeksproject met 50 boeren in Nederland leverde interessante resultaten op. Oosterkamp en zijn team onderzochten de goede en slechte grond op microbiologisch niveau, evenals de bouwstenen van de planten die erop groeien, zoals aminozuren, vetzuren en suikers. Een opvallende ontdekking was dat vetzuren in de planten beïnvloed lijken te worden door de microbiologie in de bodem. “We zagen een duidelijke correlatie tussen bepaalde schimmels en de productie van meervoudig onverzadigde vetzuren, die cruciaal zijn voor een goede plantengroei”, verduidelijkt Oosterkamp. Dit onderzoek onderstreept dan ook het belang van een diverse en gezonde bodem voor de ontwikkeling van robuuste gewassen.

Microbiologie en bodemgezondheid

Een belangrijk deel van het werk van Oosterkamp en zijn team richt zich op de ontwikkeling van microbiologische producten, zoals de protozoa. Deze producten helpen de biodiversiteit van de bodem te verbeteren en zorgen ervoor dat planten gezonder kunnen groeien. “We werken sinds 2014 aan de ontwikkeling van protozoa”, zegt Pier. “Het is een proces van vallen en opstaan, maar het doel is altijd geweest om met natuurlijke middelen te werken.” Voor Oosterkamp staat vast dat chemische gewasbescherming geen duurzame oplossing biedt. “Chemische middelen hebben vaak een kortetermijneffect en werken uiteindelijk armer makend voor de bodem”, legt hij uit. “Onze producten daarentegen ondersteunen het natuurlijke systeem van de bodem, zodat het zichzelf op de lange termijn kan onderhouden.”

“Chemische middelen hebben vaak een kortetermijneffect en werken uiteindelijk armer makend voor de bodem”

Van bodem naar voeding en gezondheid

Tijdens zijn presentatie besprak Oosterkamp ook een fascinerend nieuw onderzoeksgebied: de relatie tussen bodemgezondheid, planten en de menselijke gezondheid. Een van de onderzoeken, uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Leiden, richt zich op de invloed van microbiologie in de bodem op de menselijke darmgezondheid via de voeding. “We weten dat gezonde bodems bijdragen aan gezondere planten, maar wat nog onderzocht wordt, is hoe deze planten onze eigen gezondheid kunnen verbeteren”, aldus Oosterkamp. Hoewel het idee om grond te eten misschien vreemd klinkt, benadrukt hij dat we via niet-steriel gekweekte groenten altijd wat bodemorganismen binnenkrijgen. “Wanneer je een wortel uit je moestuin trekt en alleen oppervlakkig schoonmaakt, eet je een beetje grond mee, met daarin bodem-microbiologie, wat mogelijk gunstig is voor je darmgezondheid”, legt hij uit. Dit onderzoek is nog in een vroeg stadium, maar de resultaten zijn veelbelovend en zouden kunnen leiden tot een nieuwe manier van denken over de relatie tussen bodem en gezondheid.

De boodschap voor tuinaannemers en groenprofessionals

Wat kunnen tuinaannemers en groene professionals leren van deze inzichten? Oosterkamp benadrukt dat het werken met monokunstmeststoffen op de lange termijn niet verstandig is. “Hoewel kunstmest de afgelopen decennia heeft bijgedragen aan de voedselproductie, zien we nu dat dit leidt tot ongezonde bodems en minder voedzame gewassen”, zegt hij. Het gebruik van alleen kunstmest, zonder rekening te houden met de microbiologie van de bodem, leidt tot gewassen die zichzelf niet goed kunnen voeden en minder weerbaar zijn tegen ziekten en plagen.

“Hoewel kunstmest de afgelopen decennia heeft bijgedragen aan de voedselproductie, zien we nu dat dit leidt tot ongezonde bodems en minder voedzame gewassen”

Hij stelt dat tuinaannemers hun klanten beter van dienst kunnen zijn door te kiezen voor natuurlijke meststoffen en microbiologische bodemverbeteraars. Deze producten bevorderen een gezond bodemleven, wat leidt tot robuustere planten die minder afhankelijk zijn van chemische inputs. “De microbiologie van de bodem is essentieel voor gezonde planten en uiteindelijk ook voor gezonde voeding”, voegt Oosterkamp toe.

De rol van groene professionals in het vergroten van biodiversiteit

Oosterkamp wijst ook op de verantwoordelijkheid van groene professionals om biodiversiteit te bevorderen. “Een divers ecosysteem is een goed functionerend ecosysteem”, zegt hij. Hij benadrukt dat kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen vaak leiden tot een verschuiving van de balans in de bodem, wat schadelijk kan zijn voor de biodiversiteit. “Door natuurlijke oplossingen te kiezen, ondersteun je de diversiteit van het bodemleven, wat niet alleen goed is voor de planten, maar ook voor het gehele ecosysteem.” In sommige delen van de wereld, zoals China en India, zijn boeren al overgestapt op het gebruik van organische reststromen in plaats van kunstmest. Dit is niet alleen een goedkopere optie, maar ook beter voor de gezondheid van de bodem en de gewassen. Oosterkamp merkt op dat we in Europa nog veel kunnen leren van deze landen op het gebied van duurzaam landgebruik.

De toekomst van bodembeheer

Oosterkamp heeft een duidelijke visie voor de toekomst van bodembeheer. Hij gelooft dat we moeten afstappen van chemische oplossingen en overstappen op natuurlijke methoden die de biodiversiteit van de bodem ondersteunen. “Kunstmest en chemische gewasbescherming hebben hun plaats gehad in de geschiedenis, maar we weten nu dat ze op de lange termijn niet duurzaam zijn”, zegt hij. “We moeten leren werken met de natuur, niet ertegenin.” Hij benadrukt dat dit niet alleen een kwestie is van milieubewustzijn, maar ook van gezondheid en economie. Gezonde bodems leiden tot gezondere planten en dieren, wat uiteindelijk resulteert in een gezonder voedingspatroon voor mensen. Bovendien kunnen natuurlijke oplossingen op de lange termijn kostenbesparend zijn, omdat ze de noodzaak van chemische inputs verminderen en de bodem weerbaar maken tegen toekomstige uitdagingen.

Gezonde bodems leiden tot gezondere planten en dieren, wat uiteindelijk resulteert in een gezonder voedingspatroon voor mensen.

Conclusie: De weg naar een duurzame toekomst

Pier Oosterkamp maakt duidelijk dat de toekomst van bodembeheer ligt in natuurlijke oplossingen die de biodiversiteit en gezondheid van de bodem ondersteunen. Door te kiezen voor microbiologische bodemverbeteraars en natuurlijke meststoffen, kunnen tuinaannemers en groene professionals bijdragen aan het creëren van gezonde bodems die op lange termijn veerkrachtig zijn en waardevolle voedingsstoffen leveren aan planten en uiteindelijk aan de mens.

De natuur biedt ons alle middelen die we nodig hebben om gezonde, productieve tuinen en landschappen te creëren. We hoeven alleen maar te leren hoe we die middelen effectief kunnen gebruiken.

“We moeten af van het idee dat kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen de enige oplossing zijn”, zegt Oosterkamp. “De natuur biedt ons alle middelen die we nodig hebben om gezonde, productieve tuinen en landschappen te creëren. We hoeven alleen maar te leren hoe we die middelen effectief kunnen gebruiken.”

Tekst: Manuel Lub
Foto’s: ECOstyle