Patrick Retour | “De tuin anders”
Hoe kunnen we het hoofd bieden aan de klimaatopwarming? Hoe moeten we ons wapenen tegen extreme weersomstandigheden en meer specifiek tegen droogte en watergebrek in de tuin? We gaan op zoek naar oplossingen samen met enkele specialisten op het terrein.
Innovatief met groen
Bij boomkwekerij Arbor in Houtvenne tekent men voor een innoverende productie. Jaarlijks wordt geïnvesteerd in research en ontwikkeling, om het aanbod te perfectioneren, processen te optimaliseren en het assortiment uit te breiden. Zo introduceerden Michael Van Dyck en zijn team al talloze nieuwe plantensoorten en -variëteiten in heel Europa. Deze worden eerst grondig gescreend. De planten uit dietestproducties worden uitgekozen op basis van hun botanische meerwaarde en/of resistentie ten opzichte van een andere cultivar. Enkel na een positief rapport worden ze op de markt gebracht.
Plantenverbeteraar
Daarnaast stimuleert Arbor actief de teelt en verbetering van bepaalde soorten die onder andere getuigen van ziekteresistentie en extra winterhardheid. Men legt steeds de focus op de concrete toepassingen in het veld, rekening houdend met alle omstandigheden. Zo is er oog voor de droogtebestendigheid van bestaande variëteiten. Of voor de capaciteit van bepaalde bomen en planten om overtollig water te evacueren uit drassig gebied. Op punt gestelde productiemethodes leiden tot kostenbesparing en een verhoogde kwaliteit. Daarbij hanteert men de strengste normen en modernste technieken op het vlak van snoei, ziektebestrijding, vormgeving, verplanting… De planten die worden uitgekozen voor verwerking zijn het resultaat van een zorgvuldige selectie. En ook het aanwenden van natural resources is ideaal op de bedrijfssite van de grootste Belgische speler op de markt, wat ook weer bijdraagt aan een betere leefomgeving.
Het verschil maken
Hoe je het ook bekijkt, het is de uitdaging bij uitstek om oplossingen te bedenken voor het grondwaterpeil dat steeds maar verlaagt, de klimaatopwarming te keren en de ecologische crisis waar onze aarde in verkeert het hoofd te bieden. Met tuinconcepten anders dan anders weten we mee het verschil te maken. De juiste aanplanting bewijst wel degelijk haar nut voor mens en milieu.
Trekpleister
“Het is belangrijk dat wij als tuinontwerpers tuinen ontwerpen waar beplanting centraal staat”, aldus Steve Delrue, tuin- en landschapsarchitect uit Ingooigem. “Een tuin zonder planten is geen tuin. Net die diversiteit aan planten zorgt ervoor dat je een pracht van een natuurlijke tuin bekomt waar leven in zit en veel in te beleven valt. Zo’n belevingstuin – echt een groen totaalgebeuren – is bovendien zeer functioneel, het is een echte trekpleister voor vogels, vlinders, bijen, egels en vele andere leuke dieren.”
Groen als bescherming
Maar vaste planten, heesters en bomen nodigen niet enkel dieren uit om in een tuin te komen wonen, ze hebben ook een positieve verregaande impact op de bodem. Die begroeiing fungeert als bescherming. In de zomer voorkom je zo dat de bodem uitdroogt. In de winter regenereer je als effect dat de bodem niet te nat wordt. “Een tuin met veel verschillende planten is een boeiend gegeven. Die extra’s maken het geheel er mooier op. Dan heb je meer dan een tuin, het is een stukje ongerepte natuur. Elk seizoen biedt de totaliteit een andere aanblik en het jaar rond heb je zin om in zo’n oase te vertoeven.”
Nieuwe insteek
De opwarming van de aarde moet ons inspireren om onze tuinen anders te concipiëren. Steve Delrue: “Al jaren heb ik het gevoel dat mensen terug willen naar de meer weelderige tuinen uit de tijd van toen, met een gevarieerde samenstelling, van vaste planten tot fruitbomen. Strak gazon met buxushaagjes, die tuinstijl is niet meer in trek. En dat komt ons goed uit als we iets willen doen aan de klimaatverandering!” Veel meer diverse planten in de tuin en minder gras, zo dragen we dus bij aan een verbetering van het milieu. De keuze van de planten hangt af van de standplaats, bodemtype, wind, veel of weinig zon,…
Aangepast plantgoed
“Maar de steeds langere droogteperiodes worden op termijn de factor nummer één om rekening mee te houden. Je kiest dus best voor planten die langer tegen droogte kunnen. Dat betekent in eerste instantie planten die dieper wortelen. Dan denk ik o.a. aan: Liquidambar, Gleditsia, Buddleja, Cornus, Amelanchier, Osmanthus, Quercus ilex, Achillea, Sedum, Gaura, Salvia. Soorten die vlotjes extreem natte en ook wel koude periodes doorkomen bovendien.”
Broodnodige schaduw
Meer nog dan vroeger is er in de tuin nood aan schaduwplekken zodat mensen de hitte kunnen ontvluchten. “Tijdens warme, soms verzengende periodes zoals we die met de dag steeds vaker kennen, is een plekje onder een boom onontbeerlijk. Wat een plezier om daar neer te strijken, uit te puffen en de hitte te trotseren. Daarom opteer ik tegenwoordig liever voor verschillende kleine zithoekjes die schaduw genieten van de bomen, als ik tuinen ontwerp, dan voor een groot terras in de felle zon.”
Water om uit te putten
En hoe zit het met waterrecuperatie in de eigentijdse tuinaanleg? “Het water dat van terrassen en paden stroomt, kanaliseren we richting beplanting. Dit komt dan uiteraard de groei en bloei ten goede maar ook het grondwaterpeil. Zelfs de afvoer van bergingen leiden we via verzinkputten naar de tuin zodat het water in de aarde vloeit en kan insijpelen tot de onderste grondlagen.” Verharding is belangrijk in een tuin maar steeds meer beperkt men dit tot het strikt noodzakelijke. Meer irrigatie voorzien is sterk in zwang.
Het nieuwe normaal
“Ik ben geen voorstander van overvloedig veel terrassen en paden. Waar mogelijk prefereer ik zelfs liever enkele stapstenen, dat is even efficiënt en oogt zeker zo decoratief. Er wordt ook meer met waterdoorlatende klinkers of met kiezels gewerkt.” Verharding en waterdoorlaatbaarheid gaan dan hand in hand. “We proberen hoe dan ook geen regenwater verloren te laten gaan in de tuin.” Waterpartijen voorzien als waterbuffer en water opslaan in waterputten, dat is sowieso het nieuwe normaal. Zo creëer je koelte en heb je een waterreserve waar je wanneer nodig letterlijk kunt uit putten.
Speelruimte voor kind en natuur
Hoe kan de tuinarchitect van vandaag de biodiversiteit op aarde bevorderen en terug helpen herstellen? “Laat ons afstappen van het tuinconcept met enkel maar gazon en een groot terras. Verscheidenheid is het sleutelwoord. Zo’n tuin geeft de natuur speelruimte en is ook voor kinderen een welkome speeltuin. Voor volwassenen is het een gezellige siertuin. En als het plantgoed goed wordt gekozen, dan vraagt een natuurlijke siertuin minder onderhoud!”
Creatief voor de planeet
Doordat plantenkwekers en tuinarchitecten creatief uit de hoek komen, kunnen particuliere en openbare tuinen wel degelijk bijdragen aan het welzijn van onze planeet. “Met groendaken kun je ook mee het verschil maken”, besluit Steve Delrue. Daarnaast is het nuttig gebruik van bomen en planten heel belangrijk. “In mijn realisaties zie je heel wat bomen. Maar overdaad schaadt. Bomen, heesters en vaste planten moeten een functie hebben: schaduw creëren, insecten en dieren aantrekken, bloei, fruit en geur geven en last but not least de lucht zuiveren. Enkel zo kunnen we het tij keren.”
Tekst: Patrick Retour
