Nieuw schadelijk insect op tamme kastanjebomen
In het natuurgebied “De Luysen” in Bree (Limburg) is in juli 2015 een voor ons land nieuw schadelijk insect opgemerkt. Het gaat om de tamme-kastanjegalwesp Dryocosmus kuriphilus.
De wesp is afkomstig uit China en al langere tijd aan een verovering van Europa bezig. In 2002 is de galwesp voor het eerst gemeld op Europees grondgebied, nl. in Italië. Inmiddels zijn volgende Europese landen besmet geraakt: Slovenië (2004), Frankrijk (2005), Kroatië (2010), Spanje en Duitsland (2012), Hongarije (2013), Portugal en Turkije (2014). Nederland kon de galwesp na vaststelling op 5 kastanjebomen in 2010 tijdelijk efficiënt uitroeien. Vorig jaar is Dryocosmus kuriphilus daar toch opnieuw op een andere locatie (Aalten) opgedoken.
Alles wijst er op dat de galwesp zelf vanuit Duitsland onze grens is overgevlogen. Sinds de eerste vondst bij ons zijn er al een aantal nieuwe meldingen; o.a. in Meerhout, Mol, Retie, Averbode, Tessenderlo, en Zolder. De galwesp kan zo’n 8 kilometer per jaar overbruggen. Met vervoer van besmette plantendelen zijn de afstanden uiteraard groter.
Kenmerken en beheersingsmogelijkheden
De kastanjegalwesp is een klein vliesvleugelig insect (2,5 tot 3 mm) dat behoort tot de familie van de Cynipidae (galwespen). Ze komt alleen voor op tamme kastanje (Castanea sativa en andere Castanea spp.).
De gallen van deze wesp, ongeveer 5 tot 20 mm groot, hard, zowel groen als rozeachtig van kleur, vormen zich aan jonge twijgen, op de bladstelen en de hoofdnerf van de bladeren. Na het uitvliegen van de galwesp wordt de gal bruin en houtig. Omdat de gallen beschermend werken voor de insectenlarven is een chemische beheersing tegen dit insect niet efficiënt.
Het zijn de gallen die de verdere ontwikkeling van de jonge boomtwijgen bemoeilijken. Behalve de verminderde groei van het hout gaat ook de vruchtvorming slechter; 50 tot 70% opbrengstverliezen zijn mogelijk.
Op wereldschaal wordt de tamme-kanstanjegalwesp beschouwd als één van de meest schadelijke insecten voor tamme kastanjebomen. Let wel, deze bedreiging van de kastanjebomen mag niet worden verward met de gevreesde bloedingsziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie, nl. Pseudomonas syringae. Die ziekte teistert al jaren de paardenkastanjes (Aesculus spp.).
Levenscyclus
De tamme-kastanjegalwesp heeft slechts één generatie per jaar. De voortplanting verloopt parthenogenetisch, dus zonder bevruchting, want mannetjes komen niet voor.
De overwintering van het insect gebeurt als larve in de winterknoppen. Op het moment dat de knoppen in de lente uitlopen hernemen de larven volop hun voedingsactiviteit en induceren zij de galvorming door het uitscheiden van toxines. Deze gallen, met een diameter van 5 tot 20 mm, zijn groengekleurd en hebben vaak roze tinten. De larven voeden zich gedurende 20 tot 30 dagen in de gallen, nadien vindt de verpopping plaats. De nieuw gevormde adulten blijven 10 tot 15 dagen in de gallen vooraleer uit te vliegen. Vanaf midden juni tot ongeveer eind juli, begin augustus verlaten de volwassen galwespen de gallen via kleine uitvliegopeningen en begint de eileg onmiddellijk. Na het uitvliegen van de adulten verdrogen de gallen, worden ze houtachtig en kleuren bruin. Soms blijven deze gallen tot 2 jaar of langer op de boom staan. De nieuw gevormde wijfjes hebben een beperkte levensduur van 10 dagen en leggen vanaf juni 3 tot 30 eitjes per knop; elk wijfje kan gemiddeld 100 tot 150 eitjes afzetten. De eitjes ontluiken na ongeveer 30 tot 40 dagen. De uitgekomen larven ontwikkelen zich langzaam in de winterknop tijdens de nazomer, herfst en winter, maar van buitenaf is geen enkel symptoom waarneembaar.
Wat nu?
Chemische beheersing is technisch zo goed als onmogelijk en in ons land ook niet aangewezen, omdat de galwesp en de kastanjebomen zich vooral bevinden in openbaar domein en in natuurgebieden.
Omdat de kastanjebomen hier niet geëxploiteerd worden voor hun kastanjeproductie verwacht ILVO voor België geen verstrekkende gevolgen.
Meer informatie:
ILVO entomoloog Dr. Hans Casteels tel 09 272 24 56 [email protected]
