Luc Engelhard – architectuur in buitenruimte
Tuin- en landschapsarchitectuur staat onder druk van grafische hoogstandjes; harde platte vlakken en lang doorlopende gecreëerde lijnen. Waar het eerst een zoektocht was hoe vormgegeven functies binnen een groene oase te passen, is de tuin- en landschapsontwerper nu op zoek naar de optimale verhouding tussen verticale en horizontale harde lijnen en vlakken waar groen slechts als decoratie toegevoegd wordt.
Je kunt je afvragen of je gelukkig wordt van het bedenken van deze veelvuldig repeterende, bijna industrieel vormgegeven ruimten. De muzikant, schilder, beeldhouwer, architect. Allemaal hebben ze de drang om de wereld mooier te maken. Al deze kunstenaars doen geweldig hun best om zijn/haar taal harmonieus, onderwijzend en leesbaar over te brengen en een rol te spelen in het geheel, het alom.
De tuin- en landschapsarchitect heeft een extra fenomeen in zijn gereedschapskist, wat slechts enigszins te omvatten is met de term natuur. Een ingrediënt waardoor zijn beeld een aldoor ontwikkelend kunstwerk is en waar door de jaren heen de uitgroei van beplanting, gestuurd of niet gestuurd, een steeds weer andere verhouding zoekt met elkaar, met harde materialen en water.
De huid van een tegel, een trede, hout, de spiegeling van water, hier is de uitdaging om de texturen, de verdichting en transparantie van bladeren, takken, bloemen, stammen, elk seizoen weer anders te laten inspelen op elkaar. Schaduw als gefilterde lichtval, water in beweging, het ruisen van riet, de geur van de bloem, het fijngewreven blad. Kijken en ervaren wat de uitgroei van de planten werkelijk verteld, betekent deze begrijpen in zijn interactie in het project. Het schrijft zijn eigen verhaal en de synergie en harmonie wordt door ieder (onbewust) ervaren. Er zijn herkenningen, soms van een verleden, of een metafoor naar een muziekstuk, een schilderij. Het verbindt dode materialen met levende, één en één is drie, de ziel is voelbaar aanwezig en brengt de rust doordat de beplanting een vertrouwde ontwikkeling doormaakt, soms verfijnd, dan weer charismatisch, sculpturaal.
Tuin- en landschapsarchitectuur gaat over ervaren; bewust zijn in het moment, oergevoelens, herinneringen aan je jeugd. Vraag een willekeurig persoon naar z’n kindertijd en het wordt altijd een groen verhaal. De hagen en bomen op het pleintje, een hut in de tuin, de klimroos bij de voordeur waar de geur je tegemoet kwam, het grasveld waar je boterbloemen en margrieten plukte en in het gemaaide gras een balletje ging trappen.
Als plannenmakers moeten we ons sterk maken voor de samenwerking met andere ambachten van het project. De beweging Bauhaus, opgericht in 1919 door Walter Gropius met als één van de kopstukken Henri van de Velde (o.a. Mies van der Rohe en Paul Klee als leraren), leerde ons al dat het samenwerken met ambachtslieden, architecten en ontwerpers, producten oplevert met diepgang.
De architect heeft soms moeite met de bemoeienis en ziet de tuinarchitect vaak een plaats lager in de hiërarchie van het te realiseren ‘gesamtkunstwerk’, maar toch.. als je verteld dat de gebouwen/de woning haar plek nog moeten krijgen, dat de bomen zullen zorgen dat het gebouw hierdoor aardt, dat het vlak/de lijn die de architect als een charisma in zijn gebouw heeft gebracht niet zomaar het uitgangspunt kan zijn voor een gemakkelijke voortzetting in het platte vlak daarbuiten.
Je laat de architect zien dat die kleine afwijking in de buitenruimte waar jij repeteert/reflecteert vanuit de gevel boeiend kan zijn, zoals een componist zijn thema boeiend maakt door de korte afwijkende frase. De buitenruimte en het gebouw versterken elkaar, kunnen gelieerd zijn aan elkaar maar behouden hun eigen kracht. De bomen, struiken en gevarieerde beplanting zetten het gebouw op z’n plek, het krijgt zijn werkelijke waarde, het voelt zich thuis.
En dan de ambachtsman. Als uitvoerende en gelijkgestemde met de bedenkers laat ook de hovenier dan z’n stem horen en geeft op zijn manier aan waar kansen liggen in de praktische oplossingen. Hij voelt en ziet waaraan hij werkt en weet van de ontwikkeling na een dag, een week, een maand, na seizoenen en jaren.
Tezamen is het ‘gesamtkunstwerk’ gerealiseerd en met de juiste aandacht zal het zijn tijdloosheid bevestigen.
“Wil je graag mijn boek ontvangen, weliswaar wat commercieel maar wel met uitleg van mijn visie. Zie je het zitten om een keer met mij van gedachten te wisselen onder het genot van goed glas wijn. Maar ja….ik kan begrijpen dat grote artiesten vaak een drukke agenda hebben. Mocht je mij toch graag eens ontmoeten, je bent sowieso hier altijd welkom in Kockengen (tussen Hummelo en Haarlem).”
