Leuven / Masterplan voor Abdij van Vlierbeek

De stad Leuven een voorontwerp masterplan voor de Abdij van Vlierbeek en de omliggende omgeving opgesteld. Een uitgebreide analyse van de abdij en omgeving vormde de achtergrond voor dit masterplan.

Het voorontwerp masterplan geeft een kader van richtlijnen en ambities voor de komende 20 à 30 jaar. Het zegt in grote lijnen welke invulling en bestemming de Abdij van Vlierbeek op korte en lange termijn kan krijgen.


Benedictijnenabdij
De Abdij van Vlierbeek is een voormalige benedictijnenabdij, gesticht in de 12de eeuw. Ze is gelegen op het grondgebied van Kessel-Lo, deelgemeente van Leuven, en vormt een oase van rust in de vallei van de Molenbeek en de Abdijbeek. Dankzij haar cultuurhistorische waarde en het omgevende groene landschap neemt ze een belangrijke plaats in binnen de toeristische-recreatieve structuur van Leuven.

Vandaag zijn op de abdijsite verschillende functies en gebouwen aanwezig, zoals de O.L.Vrouw-kerk met het naastliggende kerkhof, een café, vergaderzalen en woningen in de voormalige knechtenwoningen, Westerpoort en Wagenhuis, kantoren in het Oude Abtskwartier en het Gastenkwartier, nog drie woningen en een boerderij aan de Noorderpoort en een aantal klassen van de abdijschool in het Gastenkwartier en in de Vlierbeekzaal.

 

 

Masterplan

De Abdij van Vlierbeek moet uitgroeien tot een ontmoetings- en ontspanningsplek in een groene omgeving, met veel aandacht voor het eeuwenoude erfgoed. Het studieteam Studio RomaBUURArs Horti startte in het najaar van 2015 de studie op voor de “opmaak bestemmingsonderzoek (masterplan) voor de Abdij van Vlierbeek te Leuven” in opdracht van de stad Leuven.

Het voorontwerp masterplan haalt alle sterke punten van vroeger terug. De rust en stilte die je nu ervaart bij het binnenkomen van de abdij, blijven uitgangs- punten bij de herontwikkeling. Tegelijk wil het masterplan de Abdij van Vlierbeek zichtbaarder maken in de omgeving. De studie schetst een kader waarbinnen de gebouwen, het abdijdomein, maar ook de tuinen en het omliggende landschap zich verder kunnen ontwikkelen tot een sterk samenhangende ruimtelijke en functionele cluster. Het plan deelt de site op in 3 zones en beschrijft per zone wat er op korte en lange termijn mogelijk is.
1. Buiten de abdijmuren
Het masterplan herstelt het oorspronkelijke omringende landschap. Vroeger waren de zones buiten de abdijmuren een grote open kouter met moeraszones, waar twee beken door stroomden. Langs die waterlopen werden dreven aangelegd. De rest van het gebied was open. Je kreeg dus van ver een zicht op de abdij. Die mooie troef wil het masterplan opnieuw herstellen door de oorspronkelijke opbouw van het landschap na te streven.

Opnieuw een open landschap
De weilanden rond de abdij zijn vandaag bebost. Het masterplan stelt een aantal ingrepen voor die de openheid in de toekomst moeten herstellen.

• herstel van open kouter;

• uitdunnen van het populierenbos tussen de dreven;

• behoud van een stukje speelbos;

• behoud van een aantal bomen op het andere gedeelte, op zo een manier dat er toch een open zicht is tussen de abdij en het omliggende landschap;

• behoud van het waardevolle eikenbosje;

• behoud van de bomen van de dreven langs de Abdijbeek en het Vlukken, om zo de structuur van de dreven opnieuw zichtbaar te maken;

• nieuwe dreef naar de Lindenpoort, die opnieuw in gebruik wordt genomen.

In de weilanden rondom de abdij blijft landbouw mogelijk. Het openhouden van de kouter staat wel voorop. Op een aantal punten in het landschap is er de mogelijkheid om iets extra te doen. Die punten kunnen als blikvanger dienen. Een paviljoen of infobord kan hier de geschiedenis van de abdij vertellen.

Vijvers opnieuw mogelijk  
De Abdij had vroeger een vernuftige waterhuishouding waarin vijvers een belangrijke rol speelden. Het masterplan wil dergelijk ingenieus watersysteem opnieuw aanleggen. De reconstructie van de vijvers speelt daarin een belangrijke rol. De stad moet nu onderzoeken of en hoe dit technisch uitgevoerd kan worden. De vallei is vandaag immers een waterwinningsgebied.

2. Langs de abdijmuren
De grens tussen binnen en buiten de abdij is vervaagd, het masterplan wil die opnieuw verduidelijken.

• Kerkhof: andere inrichting op lange termijn 

De concessie van de bestaande graven blijft. De meest recente kerkhofuitbreiding verdwijnt op lange termijn. De graven met een erfgoedwaarde blijven, maar worden mogelijk verplaatst naar een mooiere omgeving waar ze beter tot hun recht komen. De bedoeling is om het kerkhof in te richten tot een aangename plek.

• Parkeermogelijkheden herbekijken

De parking voor de school verhuist en wordt samengevoegd met de parking voor bezoekers. Er komt een kiss-and-ridezone voor de school. De bezoekersparking komt achter een oplopende helling en wordt zo geïntegreerd in het landschap. Zo lijkt het zicht op de abdij een groene kouter en geen parking. Vanaf de parking loopt een brede dreef naar de abdij en vormt zo een waardige toegang. Daarnaast loopt er een pad langs de kerkhofmuur naar de school.
Op lange termijn is er plaats voor een extra parking met een groen karakter. Omdat die op een stuk van het huidige kerkhof ligt, kan dat pas op lange termijn.

• Schoolgebouwen herschikken

Het is de bedoeling om de gebouwen van de school anders te schikken zodat het zicht op de abdijkerk opnieuw hersteld wordt. Een nieuwbouw vervangt de prefabklassen en staat los van de abdijmuren. Tussen de school en de abdij is er ruimte voor een groene speelplaats die ook door Chiro gebruikt kan worden.

Verder worden de abdijmuren opgewaardeerd, ontbrekende abdijwanden wordt ingevuld, de Lindenpoort ordt heropend, de hofgrachten worden hersteld en de verrommelde achterkant wordt opgeruimd.
 

3. Binnen de abdijmuren
Centraal binnen de abdijmuren blijft het claustrum met de religieuze functie. Verder blijft er ruimte voor een belang- rijke parochiale cluster, een culturele invulling en een woon- en werkgedeelte (met kleine kantoorruimten). Daarrond ontplooit zich een gemeenschapszone met mogelijkheden voor landbouw en ambachten, met een sociale cluster voor jeugd- en buurt- werking, school en horeca en met een wooncluster.
De abdijtuinen krijgen dezelfde strakke indeling als vroeger. Het voorplein, het Engelse hof, het neerhof, de abtstuin, de pandtuin, de boomgaard en de parreterretuin worden duidelijker afgebakend met hoge of lage muren en hagen, en krijgen een eigen invulling.

• Voorplein als verwelkoming met kasseiwegen en lindebomen.
• Engelse hof wordt opnieuw heraangelegd als romantische tuin.
• Neerhof: er komt gras op het erf, met plaats voor neerhofdieren en de duiventoren wordt gereconstrueerd.
• De Abtstuin wordt opgewaardeerd door de hofgrachten opnieuw uit te lijnen.
• De Pandtuin wordt ingedeeld in gekwartierde perken.
• De Boomgaard wordt opnieuw één geheel. De kluizenaarscellen in de muur worden opnieuw gebouwd.
• De parterretuin blijft een speel- en activiteitenruimte van de abdij. De tuin krijgt opnieuw een begrenzing door een muur of haag. Die zullen niet te hoog zijn zodat vergezichten blijven bestaan. Eén zone binnen de tuin zou de oorspronkelijke parterre-invulling kunnen krijgen, met de gekende onderdelen en verschillende beplantingen.