Leren om energetisch te denken
Als architect ontwerp je gebouwen. Een landschapsarchitect of tuinarchitect of stedenbouwkundig architect ontwerpt de omgeving waarin deze gebouwen staan. Vaak is er geen overlap en begint de één waar de ander eindigt. Vaak is deze scheiding ook visueel zichtbaar en voelbaar. Levenloze gebouwen die geen verbinding aangaan met hun directe omgeving.
Hoe mooi zou het zijn als we deze scheiding zouden opheffen en hoe fantastisch zou het zijn als we op een nog dieper niveau een menselijke connectie zouden maken met de natuur. Om de natuur en het gebouw één te laten worden, afgestemd op de gebruikers van zowel het gebouw als de tuin.
Ieder mens is uniek en heeft een eigen energetisch veld. Ditzelfde geldt voor de natuur. Iedere boom, struik of bloem heeft zijn eigen unieke kwaliteiten
met bijbehorende doel of functie.
De vier elementen: vuur, aarde, water en lucht
Zelf categoriseer ik deze in de vier elementen Aarde, Water, Vuur en Lucht, omdat dit de bouwstenen van het Universum zijn. Alles wat gemanifesteerd wordt, gaat door deze vier elementaire aspecten heen. Lucht schept de ruimte, het Vuur geeft de energie en richting, het Water zorgt voor de vorming en beweging, en de Aarde transformeert en solideert. Op deze manier gedacht kun je ook een onderscheid maken in menselijke kenmerken. Daar waar de één houdt van dromen en praten over ideeën, is de ander meer gericht in resultaten en het behalen van doelen. De één is niet beter dan de ander, maar er is een verschil in denken en handelen.
Voor mij begint architectuur bij het leren kennen en begrijpen van een opdracht. Dit betekent contact maken met een omgeving en met een opdrachtgever.
Beide zijn belangrijk. Beide hebben wensen en behoeftes. Daar waar je een gebouw ontwerpt om de dromen van een specifieke opdrachtgever vorm te geven, dien je ook de directe omgeving hierop aan te laten sluiten.
Iemand die Vuur als dominant element in zich heeft, is van nature snel in denken en handelen. Er is een directe reactie op impulsen van buitenaf, wat betekent dat een gebouw niet teveel prikkels mag geven als je een rustige en veilige omgeving voor diegene wil creëren. Eenvoudige vormen en rustige kleuren, vaak wit, in een overwegend groene omgeving, hebben dan de voorkeur. Denk hierbij aan een bosrijke omgeving met zandgrond.
Iemand die Aarde als dominant element in zich heeft, is juist traag in zijn denken, maar heel doelgericht om een resultaat te behalen. Een organische en kleurrijke omgeving geeft dan een aanvullende stimulans om in beweging te komen. Deze mensen neigen echter naar dezelfde omgeving als de ‘Vuur-mensen’.
Hoe anders zijn de elementen Water en Lucht. Mensen die één van deze elementen sterk in zich hebben, neigen juist naar beweging, naar open vlaktes en naar verbinding.
Landschappen kun je op dezelfde manier onderverdelen. Een ‘Aardelandschap’ kenmerkt zicht door verharding, kale grond, gebouwen en grotten. Boomsoorten die hiermee corresponderen zijn de Eik, de Walnoot en de Paardenkastanje. Een ‘Water-landschap’ kenmerkt zich door rivieren, een meer, een vlakte, een weg of een houtwal. Denk hierbij aan de Wilg als bijbehorende boomsoort. Een ‘Vuur-landschap’ bestaat uit bergen en een naaldwoud, met de Taxus, Cipres en Naaldbomen als bijbehorende bomen. Een ‘Lucht-landschap’ heeft doorkijkjes, grootse luchten en ruimte. Denk hierbij aan de bomen Berk, Acacia, Trilpopulier, Hangende katjes en bloesem.
Als je één op één met mensen werkt, is het relatief eenvoudig om je te focussen op dit onderscheid, maar vaak is het niet zo zwart-wit. Wat als je werkt met een groep mensen zoals een Collectief van Particulieren, ook wel CPO genoemd. Binnen een dergelijke groep zijn alle elementen vertegenwoordigd, dus hoe ontwerp je dan een gebouw of een omgeving die aansluit bij de wensen en de behoeften van de groep als geheel.
ORIO architecten
Vanuit het organische en energetische architectenbureau ORIO architecten, heb ik al diverse CPO projecten mogen ontwerpen. In de gesprekken met de individuele bewoners vraag ik om het element waar ze zich het sterkst mee verbonden voelen, maar ook om hun lievelingsgetal. Als mensen dan een keuze mogen maken op een perceel om hun eigen woning op te bouwen, is het opmerkelijk om te zien hoe de verschillende elementen elkaar ‘vinden’ op dit perceel. Uiteraard zijn er uitzonderlingen, maar het is opmerkelijk om te zien dat bepaalde gebieden op een stuk grond, een aantrekking hebben op mensen met dezelfde sterke elementaire kwaliteiten of voorkeur voor een bepaald getal.
Samenwerking
De kunst is dan om samen te werken met een tuinarchitect of landschapsarchitect die niet alleen dit principe begrijpt, maar er ook een invulling aan kan geven. Iemand die begrijpt dat een groene omgeving, veel meer is dan alleen het aanplanten van wat bomen, struiken of planten. Dat het creëren van een groene omgeving betekent dat je goed omgaat met water, dat je ruimte laat voor dieren en nog belangrijker dat je niet alles moet proberen in te vullen. Er is een grote kracht en kwaliteit te vinden in natuur die gewoon mag zijn.
Soms heb ik te maken met een groep mensen die niet als individuen binnen een groep samen werkt, maar waarbij de mensen hun eigen persoonlijke wensen, ondergeschikt hebben gemaakt aan de collectieve wensen van de groep als geheel. Een mooi voorbeeld hiervan is de strowijk IEWAN in Lent. Dit is het enige appartementengebouw van Nederland met sociale huurwoningen die gebouwd is met natuurlijke materialen zoals hout, stro en leem. Alhoewel de beschikbare ruimte voor een tuin vrij beperkt is, was er wel een sterke wens om contact met de natuur, en met elkaar te hebben. Deze wens heeft geresulteerd in een gebouw met een brede galerij op het Zuiden en Westen, grenzend aan een collectieve tuin.
Binnen deze collectieve setting zijn veel verschillende groene ‘plekken’ gecreëerd. Voor de eigen voordeur is op de galerij de mogelijkheid om zelf
een groene invulling te geven, er is een wintertuin op het dak van de tweedeverdieping, een ruimte die gebruikt kan worden als kas in de buurt van de gezamenlijke woonkamer, een helofytenfilter voor het filteren van water, een groen dak op de multifunctionele ruimte De Kleine Wiel en natuurlijk de binnentuin zelf, die zich kenmerkt door overdadige groen.
Voor de één zal deze groene oase een lust voor het oog zijn, een ander zal hier onrustig van worden. Het hebben van een verschil in mening hierover, zie ik als een goed teken. Het betekent dat het ontwerp van de omgeving en het gebouw is afgestemd op de gebruiker ervan en niet ontworpen is voor …
Tekst en foto’s: Arch. Ir. Michel Post (M.A.) – ORIO architecten, Voorzitter Vereniging Integrale Bio-Logische Architectuur (VIBA)
