Lausanne Jardins 2019 / De herovering van de publieke ruimte
Het stadstuinenfestival Lausanne Jardins, dat is uitgegroeid tot een van de belangrijkste tuinevenementen in Europa, gaat dit jaar door van begin juni tot eind oktober. Een hele zomer lang waaieren allerlei efemere tuinen uit over de stad: langs straten en pleinen, op gevels en daken, op braakliggende stukjes grond. Het thema van de zesde editie is ‘vaste grond’ om de stadsbewoner te sensibiliseren voor de waarde van die enkele stedelijke plekken die nooit zijn verhard.
Sinds de eerste editie in 1997 heeft Lausanne Jardins de ambitie om de reflectie over de stad te stimuleren en om onze kijk op de stad te veranderen via de aanleg van efemere tuinen op onverwachte plaatsen in de stad.
Wat Lausanne Jardins onderscheidt van andere tuinenfestivals die zich in een park afspelen, is dat de tuinen op specifieke stedelijke sites worden aangelegd, wat de deelnemers niet alleen conceptueel maar ook contextueel uitdaagt: ze moeten niet alleen het opgelegde thema uitbeelden, maar ook de geschiedenis van die specifieke plek in de stad vertellen.
De mutatie van het stadslandschap
In de context van de huidige stedelijke mutaties heeft Lausanne Jardins 2019 zich tot doel gesteld om de stad te heroveren en te reflecteren over de vele uitdagingen die zich vandaag stellen. Met op de eerste plaats de herovering van de publieke ruimte als een cruciale factor in de leefbaarheid van de stad. Publieke ruimten die zijn aangepast aan de huidige manier van leven, toegankelijk voor iedereen ongeacht herkomst, rang of stand.
Het festival wil de stadsbewoners niet alleen sensibiliseren rond de levenskwaliteit in de stad, maar ook een antwoord bieden op bepaalde lokale problemen aan de hand van de verbeteringen die worden voorgesteld door de geselecteerde ontwerpers. Een zomer lang wordt Lausanne op die manier een levensgroot laboratorium dat de mogelijkheden verkent van bepaalde verwaarloosde of miskende plaatsen in de stad, dat probeert om (opnieuw) een betekenis te geven aan die plaatsen en ze (opnieuw) tot leven te wekken.
De installatie van efemere, per definitie tijdelijke en omkeerbare tuinen, is een ideale manier om te experimenteren met nieuwe vormen en inhouden om de stad te transformeren. De tuinen leggen de vinger op wat er fout loopt en brengen pijnpunten aan de oppervlakte, maar tonen tegelijk hoe het ook anders en beter kan. De hedendaagse tuin fungeert hier als een instrument om nieuwe stedelijke ruimten te creëren: plaatsen in het centrum van de stad om elkaar te ontmoeten, om samen te leven, om te spelen… Met als uiteindelijk doel aan de publieke ruimte en dus aan de stad opnieuw haar volle culturele, sociale en democratische betekenis te geven.
Zoals bij vorige edities werd ook nu aan de ontwerpers uitdrukkelijk gevraagd om na te denken over de mogelijke toekomst van hun tuinen na de manifestatie, om hen op de een of andere manier te kunnen behouden, te transformeren of te recycleren.
Volle grond
Thema van de zesde editie van Lausanne Jardins is ‘volle grond’. Daarmee wordt verwezen naar de paar plaatsen in de stad die niet zijn verhard of gebetonneerd, en die dus in contact zijn gebleven met de ondergrond, wat bijdraagt tot de kwaliteit van het bovengrondse. Omdat de bodem zich uitdrukt door wat er bovengronds gebeurt. Bijvoorbeeld in de vorm van bomen voor wie de volle grond een noodzakelijke voorwaarde is. De stad heeft gelukkig nog van die ‘volle gronden’, maar hoe dichter in het centrum, hoe zeldzamer ze worden. Met als gevolg dat men zich tevreden moet stellen met bodemloze teeltsystemen: terrassen, daktuinen, verticale tuinen, hangende tuinen… En met een vegetatie die bestand is tegen deze schaarse middelen.
De ‘volle grond’, en bij uitbreiding de parken, tuinen, plantsoenen, taluds, rivieroevers en bossen, die door de volle grond worden mogelijk gemaakt, vormen meer dan ooit een precieus patrimonium voor de stad. Andere bodems die niet bebouwd zijn en dus nog vrij en toegankelijk zijn, zoals patio’s, binnenkoeren, doorgangen, wegbermen… zijn een integraal onderdeel van dat patrimonium. Door hen bloot te leggen en met elkaar te verbinden, waardoor een groen-blauw netwerk ontstaat, dat coherent en leesbaar is, verhoogt de waarde van elk deeltje afzonderlijk voor mensen, fauna en flora. Lausanne Jardins wil net dat soort netwerken realiseren.
Twintig sites
Voor de editie van 2019 werden een twintigtal sites geselecteerd die dwars door de stad lopen van het parc de Valancy in het westen tot het Parc Guillemin in het oosten. Voor elk van die sites werden uit de meer dan 130 inzendingen een of twee projecten geselecteerd. De verschillende teams van tuin- en landschapsarchitecten, ontwerpers, kunstenaars, bodemwetenschappers of biologen, vertalen het thema ‘volle grond’ op een andere manier, afhankelijk van de specifieke plaats. Ze spelen in op de aard van de bodem, vertellen de natuurlijke en culturele geschiedenis van een bepaalde plek, wat hun potentieel en hun toekomst kan zijn en hoe ze kunnen bijdragen tot de rijkdom en diversiteit van de stad.
