Kwekers kappen honderdduizenden bomen om

Boomkwekers in Nederland hebben naar schatting 300 tot 400.000 bomen omgekapt, omdat orders van overheden al vele jaren lang uit blijven. “Bomen zijn de sluitpost van de begroting geworden”, zegt Hans Blokzijl van het Bomencentrum Nederland in de nieuwe Special van P+. “Eerst komen de straatstenen, dan de lantaarnpalen. En dan denkt de aanbestedende ambtenaar: ‘Oh ja, er moeten ook nog een paar bomen ook bij’. Voor dat resterende bedrag kunnen serieuze, professionele kwekers alleen maar kleine boompjes leveren,” aldus Blokzijl.

In de loop van 25 jaar is de bomenkwekerij van Bomencentrum Nederland uitgegroeid tot één van de meest vooraanstaande leveranciers van bijzondere en grote bomen. Op de kwekerijen van Bomencentrum worden meer dan 100.000 bomen in ruim 750 soorten geproduceerd. De bomen worden onder andere als verfraaiing gebruikt bij stedelijke herinrichtingsprojecten, nieuwbouw van bedrijven en landschap- en parkrenovaties.

Volgens de aan de Wageningen Universiteit opgeleide Blokzijl luidde de bankencrisis voor de Nederlandse boomkwekers de neergang in, een situatie die tot op de dag van vandaag voortduurt. De bouw kwam nagenoeg stil te liggen en dus ook het planten van bomen in nieuwe straten. “De hele Nederlandse boomkwekerij heeft pijn in zijn buik.”

Aanbestedingen

Overheden komen ook om een andere reden niet meer op de kwekerijen, stelt Blokhuis. “Elk jaar, 25 jaar lang, ontving ik aan deze tafel 2.500 man per jaar. Architecten, opzichters, directeuren gemeentewerken. We gingen rond, ze keken wat ik te bieden had en we deden zaken: ‘Die rij bomen willen we hebben’. Zo ging dat. Een boom is een visueel product, elke boom is anders.”

Toch worden bomen door overheden vandaag ongezien gekocht, via papieren aanbestedingen. Blokzijl: “De overheid hanteert nu een integriteitsfilosofie die erop neerkomt dat je geen vriendschappelijke relatie met leveranciers mag onderhouden. Daar staat zo ongeveer de doodstraf op. Alleen al een lunch aanbieden is dodelijk. Geef je een appelpunt bij de koffie, of een sigaar, dan heet dat anno 2017 omkoping. In plaats daarvan krijg je nu bij een aanbesteding een document van 30 pagina’s aan eisen. Daar kan iedereen op inschrijven, goede kwekers maar ook kippenboeren die nog wat populieren op een weilandje hebben staan.”

Over de gevolgen: “Het lijkt dus heel zorgvuldig, maar je weet dat de koper uiteindelijk voor de allergoedkoopste aanbieder gaat kiezen, zonder de kwaliteit van de bomen gezien te hebben. Of de koper kiest voor een partij bomen van een kwekerij die over de kop is gegaan. Er zijn de afgelopen jaren tientallen kwekers gestopt. Ook heel bekende, zoals Ton van den Oever, een bedrijf van 120 jaar oud. Ze hadden meer kosten dan verkopen. Kwekerij Udenhout heeft het hele spulletje gekocht voor 8 ton, 160 duizend bomen, dus 7 euro per boom. Weet dat een kastanje op de markt 150 euro moet kosten. Als ze die voor 50 euro verkopen, hebben ze nog zeven keer de winst. Dat verpest de markt ook. Het is ramsjhandel geworden.”

Stadsparken

Grote stadsparken worden in Nederland al heel lang niet meer aangelegd. Het is bijna niet te geloven, deze tegenstrijdige ontwikkeling. Nederlanders gaan vandaag zelfs de straat op, als de bomen in hun straten, pleinen en parken worden gekapt. In internationale afspraken zoals het Klimaatakkoord van Parijs is de rol van bossen als CO2-vreters cruciaal. Het beleid wordt ook door Nederlandse overheden onderschreven, maar volgens Blokzijl niet nageleefd door fors te investeren in openbaar groen.

Het beeld dat Blokzijl schetst van de boomkwekerijen wordt door twee organisaties van boomkwekerijen bevestigd. Enkele nuances willen ze nog wel aanbrengen. Helma Hoff van vakgroep LTO Bomen en vaste planten zegt dat het de kwekerijen die leveren aan de particuliere markt beter gaat. “In de tuincentra gaat het goed met de bomenverkoop”, volgens haar. “De verkoop van laanbomen loopt achter op de bouw, die gelukkig weer aantrekt.”

Om de werkelijkheid meer in overeenstemming te brengen met de op papier beleden liefde voor groen, werkt de sector gecoördineerd aan bewustwording bij grote overheidsorga- nisaties. Hoff: “We hebben het concept van De Groene Stad wetenschappelijk laten onderbouwen. Bomen leveren aantoonbaar een bijdrage aan de kwaliteit van leven en de gezondheid in een stad.”

Lees hier het volledige artikel van P+