Klimaatverandering zorgt voor meer wateroverlast
België zal door de klimaatverandering meer hevige zomeronweders en de daarmee gepaard gaande wateroverlast te verduren krijgen. Dat zegt VLARIO, het kenniscentrum en overlegplatform voor de riolerings- en afvalwaterzuiveringssector in Vlaanderen.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat hevige zomeronweders extremer kunnen worden, maar dat er veel minder kleine regenbuien zullen voorkomen. De problemen zijn dus tweeërlei: enerzijds meer kans op droogte en laagwaterstanden in rivieren en anderzijds meer overstromingen, vooral van rioleringen die de watertoevloed niet kunnen slikken.
• Om het hoofd te kunnen bieden aan extreme regenbuien zouden er in Vlaanderen 20 tot 30 procent bijkomende buffervoorzieningen gebouwd moeten worden. Anders zullen rioleringen en bijbehorende waterbergingsvoorzieningen gemiddeld tweemaal zo vaak overstromen.
• Door het uitblijven van kleine regenbuien die regelmatig wat neerslag brengen, zal het laagwaterdebiet in onze rivieren aanzienlijk dalen. Dat vergroot de kans op watertekorten met mogelijk nadelige gevolgen voor de waterkwaliteit en de ecologische toestand van riviervalleien maar eveneens voor scheepvaart en industrieel en huishoudelijk watergebruik.
Minder verharding
Volgens VLARIO is de bebouwde oppervlakte in Vlaanderen is gestegen van 7,2 procent in 1976 naar 11,7 procent in 1988 en 18,3 procent in 2000. Ongeveer de helft daarvan is effectief verhard. Wanneer men uitgaat van een gemiddelde groei van de bebouwing en een ongewijzigd beleid, komt men uit op 41,5 procent bebouwing en ongeveer 20 procent verharde oppervlakte tegen 2050. Die toename in verharding zorgt voor meer en snellere afstroming van regenwater naar riolering en waterlopen. Regenwater krijgt niet de kans om de grondwatertafel aan te vullen.
Onderzoek aan de KU Leuven toonde aan dat toenemende urbanisatie op die manier zowel de overstromings- als de verdrogingsproblematiek versterkt. Beide problemen kunnen het best gezamenlijk aangepakt worden door de regenwaterafvoer beter te plannen. De rioleringen aanpassen is onbetaalbaar. Naast technologische oplossingen zoals intelligente sturing van onze bergings- en afvoersystemen en het opzetten van voorspellings- en waarschuwingssystemen, moet meer aandacht gaan naar brongerichte maatregelen zoals waterberging- en infiltratie.
Infiltratie regenwater
VLARIO citeert de studie van professor Patrick Willems (KU Leuven) waar het advies luidt om maximaal in te zetten op infiltratie van regenwater in de ondergrond om wateroverlast en verdroging gelijktijdig en efficiënter aan te pakken. Dit vraagt een betere afstemming tussen ruimtelijke planning en waterbeheer, ook op het lokale gemeentelijke niveau. “De gewestelijk stedenbouwkundige verordening hemelwater is daarvoor een nuttig instrument”, klinkt het, “maar op heden ontbreekt het aan een degelijk handhavingsbeleid.”
Verder zal het belang van lokale maatregelen toenemen, meer bepaald een doordachte inrichting van het openbaar domein. Voorbeelden zijn verhoogde stoepranden, verdieping van de straat, in parken en andere groengebieden ‘kuilen’ of wadi’s aanleggen die water kunnen bufferen, en regenwater laten infiltreren op privéterrein. Door bijvoorbeeld het water in de tuin te laten lopen of een vijver aan te leggen.
Op de website van Vlario zijn praktische fiches te vinden over infiltratie- en buffersystemen.
Beleidsmakers dienen de bestaande instrumenten (watertoets, gewestelijke stedenbouwkundige verordening, enz.) doeltreffender te gebruiken en op lokaal niveau moet maximaal ingezet worden op berging en infiltratie van water, ook door sensibilisering en betrokkenheid van de burgers.
