Jaarboek Landschapsarchitectuur & Stedenbouw 2019 / De grote vragen van vandaag en morgen
Het Jaarboek Landschapsarchitectuur en Stedenbouw van De Blauwe Kamer presenteert elk jaar de beste stedenbouw- en landschapsprojecten van Nederlandse bureaus in binnen- en buitenland. Een onafhankelijke commissie selecteerde voor de editie 2019 21 voorbeeldprojecten. Daarbij ook twee projecten in België: het Park Belle Vue in Leuven en de Rozemaai in Antwerpen.
“Het gaat de vakwereld voor de wind,” zo schrijft de selectiecommissie. “Juist in zo’n periode van voorspoed is een pas op de plaats gewenst. Want gaat het echt zo goed of beleven we een kortstondige oprisping? Als de stedenbouw en de landschapsarchitectuur naar het front van het maatschappelijke en politieke debat bewegen, is dat dan structureel van aard, met moderne ontwerptechnieken, een open houding, innovatieve oplossingen en een tijdloos gevoel voor esthetiek en ontwerpambacht?”
Om de comeback van het ruimtelijk ontwerp een zetje te geven bepleit de selectiecommissie een drietal ‘systeemveranderingen’. Allereerst het doorbreken van de afwachtende houding door bijvoorbeeld onderzoek te doen naar de technieken achter de hoogdravende ambities voor de duurzame en circulaire stad, en door nieuwe coalities te sluiten met de partijen die de hoofdrol spelen, zoals boeren, projectontwikkelaars, waterschappen… Een tweede thema betreft participatie. Volgens de commissie is het tijd dat ontwerpers, maar ook gemeentelijke diensten, de collectieve wijsheid van burgers beter leren benutten. En ten derde dat meer kennis van de bodem en ruimte voor ecologische processen nodig is.
De geselecteerde projecten zijn ingedeeld volgens vijf thema’s die volgens de selectiecommissie extra aandacht verdienen: de beste parkontwerpen en erfgoedtransities; verrassende projecten over het effect van klimaatmaatregelen, zoals een kunstmatig eiland voor de kust van Zeeland, waar windenergie wordt opgeslagen en vogels kunnen broeden; ontwerpen waarbij burgerparticipatie een cruciale rol speelde, zoals de boomrijke Rotterdamse Schepenstraat, die volgens het Right-to-Challenge-principe door de bewoners zelf opnieuw werd ingericht, en het Tilburgse Spoorpark dat grotendeels bedacht werd door de omwonenden; en ten slotte plannen om de uitdrogende veengebieden veilig te stellen. Naast een interview met Rijksbouwmeester Floris Alkemade onder de titel ‘Ontwerpers moeten meedogenloos zijn’, bevat het Jaarboek twee essays: over de teleurstellende ontwerpen van onderwijscampussen en over de ‘verdozing’ van het Nederlandse landschap door de bouw van enorme bedrijfshallen.
Mark Hendriks, Martine Bakker, Marieke Berkers, Rob van der Bijl, Maarten Ettema, Marc Nolden, Anne Seghers, Lara Voerman. Jaarboek Landschapsarchitectuur & Stedenbouw 2019. Uitg. De Blauwe Kamer 2019.
