Het Woonbos als motor voor bottom-up natuurontwikkeling
Het belang van natuur en bos voor onder andere het klimaat en de biodiversiteit behoeft tegenwoordig weinig uitleg meer. Ook de noodzaak van snel handelen op deze vlakken is evident. Talloze rapporten over de klimaatverandering, CO2-opslag, stikstof en de biodiversiteit laten zien dat we meer bos en natuur nodig hebben voor een gezonde toekomst in een natuurinclusieve samenleving.
Op politiek niveau worden ambities en beloftes gedaan voor meer bos en natuur in Nederland. Deze plannen worden echter weinig concreet gemaakt en je kunt je afvragen of deze ambities voldoende zullen zijn of überhaupt wel gehaald worden.
Bottom-upbijdragen
Het ontwikkelen van nieuw bos en natuur in Nederland is dan ook een complexe opgave die plaatsvindt in een al zeer politiek beladen buitengebied. Echter is de nood zo hoog dat wij het hier niet bij kunnen (en mogen) laten. Vandaar dat wij zelf de noodzaak voelen om bottom-up in te grijpen en bij te dragen aan natuurontwikkeling in Nederland. Als kernteam van De Woonbos Coöperatie zijn wij, naast bezorgde burgers, een groep van uiteenlopende professionals. Zo hebben we een architect, erfcoach, natuurprofessional, financieel adviseur en een plattelandsvernieuwer in ons team. Ieder met een andere relevante achtergrond en specialisatie.
De vraag naar een eigen ‘tiny house’ in de natuur is inmiddels geen unieke woonvorm meer, maar een alom bekende en breed gedragen woonwens.
Van natuurliefde naar woonwens
Wat ons verbindt is onze liefde voor de natuur en een intrinsieke drive om deze een handje te helpen. Zo hebben vier van de vijf leden een camper om zo vaak mogelijk de natuur op te zoeken en zoveel mogelijk buiten te zijn. Deze liefde en passie voor de natuur heeft zich ook vertaald naar onze woonwens. We zoeken een bewuster en duurzamer leven in een leefomgeving dicht bij de natuur. Deze woonbehoefte is helaas niet terug te vinden in de huidige woningmarkt. De vraag naar een eigen ‘tiny house’ in de natuur is inmiddels geen unieke woonvorm meer, maar een alom bekende en breed gedragen woonwens. Helaas leeft er vaak ten onrechte de opvatting dat de tiny house-beweging een trend en product is van de huidige wooncrisis, en dat men op zoek is naar goedkoop wonen. Voor velen is dat juist niet het geval! Ook bij genoeg betaalbare woningen in de stad zal de vraag naar klein wonen in de natuur blijven.
De kracht van combineren
Natuurontwikkeling op agrarische grond is op zichzelf geen haalbare businesscase. Er moet een verdienmodel gekoppeld worden aan de natuur om de kosten van het aanleggen van de natuur en waardedaling van de grond te compenseren. In de uitgave ‘Bos voor de toekomst’ van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (2020) wordt voorgesteld om bos en natuur te combineren met andere functies zoals: landbouw, energieopwekking en woningbouw. Zo worden er niet alleen meerdere maatschappelijke thema’s aangepakt, maar kan ook de schaarse grond in Nederland efficiënter worden gebruikt. De kans om natuurontwikkeling te combineren met wonen is waar wij op in zetten. Op deze manier kunnen wij onze wens vervullen om bij te dragen aan natuurontwikkeling en leefomgevingen dicht bij de natuur te creëren.
Voor ons heeft de natuur topprioriteit en zijn de woningen de financiële motor om de transformatie van agrarische grond naar natuur te bewerkstelligen.
Het Woonbos
Deze functiecombinatie van natuurontwikkeling en klein wonen, komt samen in wat we noemen het ‘Woonbos’. Essentieel hierin is de verhouding en relatie tussen natuur en wonen. Voor ons heeft de natuur topprioriteit en zijn de woningen de financiële motor om de transformatie van agrarische grond naar natuur te bewerkstelligen. We maken zo min mogelijk woningen met een zo klein mogelijke impact op de nieuwe natuur. Om dit te garanderen, transformeren we agrarische grond naar 99 procent natuur en 1 procent wonen.
Door een onderscheid te maken tussen het natuur- en woongebied bieden we maximale rust en ruimte aan flora en fauna. In de nieuwe natuur (70 procent) wordt niet gewoond. Keuzes in ontwerp en natuurbeheer worden volledig gebaseerd op maximale natuurwaarde. In het naastgelegen Woonbos (30 procent) waar de woningen staan, worden ook de wensen en eisen van bewoners meegewogen, zoals open plekken voor zonlicht en beplanting voor privacy.
Maximale natuurwaarde
Om de meerwaarde voor het landschap te maximaliseren, focussen we op agrarische grond die grenst aan bestaande natuur. Optimale leefomstandigheden voor de flora en fauna worden bereikt door de nieuwe natuur te integreren met de bestaande natuurdoelen en soorten. In het proces van ontwerp en aanleg werken we samen met professionals en gebruiken we input van lokale experts. Met bodem en water als funderingen voor de natuurontwikkeling zetten we in op een toekomstbestendige en robuuste natuur.
Natuurlijk klein wonen
Het Woonbos is een unieke woonomgeving waar bewoners en natuur dicht bij elkaar staan. Het bos heeft duidelijk de overhand en de kleine woningen van maximaal 50 vierkante meter staan ruim opgezet zodat het bos tussen de woningen kan doorlopen. Er is geen sprake van traditionele verkaveling, privétuinen of erfafscheidingen. Ruimte en groen zorgen voor privacy. Centraal staat de gemeenschappelijke ruimte waar bewoners gebruik maken van de gedeelde voorzieningen en samen kunnen komen. Zo maken we ook het gehele plan sociaal duurzaam.
In het Woonbos zijn de kleine woningen permanent van aard, waardoor het van essentieel belang is dat deze van hoogwaardige kwaliteit zijn. Onze ambitie is om unieke en hoogwaardige architectuur te creëren. Zorgvuldige detaillering, weloverwogen materiaalkeuzes en professionele uitvoering dragen bij aan het behoud van de hoogwaardige uitstraling op de lange termijn.
De woningen worden gebouwd met een focus op energieneutraliteit, circulariteit en het gebruik van zoveel mogelijk biobased materialen.
De woningen worden gebouwd met een focus op energieneutraliteit, circulariteit en het gebruik van zo veel mogelijk biobased materialen. Ze passen naadloos in het natuurlijke landschap van het Woonbos. De woningen worden afgestemd op individuele woonwensen maar zijn ook ontworpen om een samenhangend geheel te vormen. We streven daarbij naar de juiste balans tussen collectiviteit en individualiteit.
Grip op onze missie en de toekomst
Onze visie is er een voor de lange termijn. Om ook op de langere termijn de kwaliteit en visie van ons concept zo goed mogelijk te borgen, wordt er op elke projectlocatie een wooncoöperatie opgericht. Dit is een vorm van zelforganisatie van huur en eigendom waarbij zeggenschap door bewoners centraal staat. De bewoners zijn samen lid van de wooncoöperatie die de woningen en natuur ontwikkelt, exploiteert en beheert.
De missie en visie zijn verankerd in de statuten van de coöperatie. Bij keuzes kan het democratische bestuur hierop terugvallen. Zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk voor bewoners en de coöperatie om de woningen en natuur te verkopen. Daardoor is speculatie uitgesloten en blijven woningen ook in de toekomst betaalbaar.
Een overkoepelende organisatie
De Woonbos Coöperatie is een overkoepelende organisatie die meerdere Woonbossen initieert. Elke locatie heeft een eigen context en vereist keer op keer maatwerk. Als organisatie bouwen we kennis en ervaring op, die we delen en inzetten bij elk nieuw initiatief. Ook zorgen we als overkoepelende coöperatie voor bewaking van de kwaliteit en het concept en zijn we een centraal aanspreekpunt voor gemeenten en andere partijen.
Samen voor maatschappelijke impact
De druk op de grond in het buitengebied in Nederland is ontzettend hoog. Intensief agrarisch gebruik wordt vaak als de snelste en meest winstgevende optie gezien, waardoor er weinig ruimte is voor natuur. Wij geven met het Woonbos de natuur een gelijke kans. De tijd is nu om het buitengebied een kwaliteitsimpuls te geven en in te zetten op maatschappelijke waardes en landschappelijke kwaliteit.
Wij geven met het Woonbos de natuur een gelijke kans. De tijd is nu om het buitengebied een kwaliteitsimpuls te geven en in te zetten op maatschappelijke waardes en landschappelijke kwaliteit.
Maatschappelijke impact maken, kunnen we echter niet alleen. We zijn voortdurend op zoek naar nieuwe locaties, grondeigenaren en partijen die kansen zien in het plan. Ook feedback, tips en samenwerkingen zijn van harte welkom. Onze ambities zijn namelijk alleen mogelijk als we het plan voortdurend blijven aanscherpen en met zo veel mogelijk mensen in gesprek gaan om het vanuit elk perspectief te bekijken. Koffie?
Tekst en beeldmateriaal: De Woonbos Coöperatie
