Het kantoor van de toekomst is buiten!
Het kantoorleven verhuist naar buiten. Steeds meer werkgevers voegen buitenruimtes toe aan kantoorgebouwen, zodat medewerkers ook daadwerkelijk buiten kunnen werken. Appleoprichter Steve Jobs deed het, net als Mark Zuckerberg van Facebook. Maar ook Charles Dickens deed het al: ‘weeting’ oftewel wandelend vergaderen. Geen wonder want naast dat meer bewegen tijdens je werkdag sowieso gezond is, maakt wandelen een overleg productiever én creatiever.
In het hele land worden nieuwe kantoren ontworpen en bestaande gerenoveerd, om meer mogelijkheden te bieden voor werknemers om naar buiten te gaan. Ook wordt de omgeving van kantoren groener gemaakt. De juiste beplanting draagt hier nog extra aan bij. Het is een opkomende trend die de manier waarop werkplekken eruitzien en aanvoelen de komende jaren drastisch verandert.
“Toegang tot daglicht, de geur van bloemen, een groene omgeving – dat zijn dingen waar werknemers om vragen”, zegt Timo Cents, zelfstandig landschaps- en stedenbouwkundig ontwerper & urban designer . “Werkgevers willen hun mensen boeien en binden, ook op dit vlak.”
Timo Cents heeft gewerkt aan verschillende projecten waar buitenwerken én de kracht van beplanting hoog in het vaandel staat. Gemeenschappelijke gebouwvoorzieningen zoals fitnesscentra en cafés op de begane grond worden uitgebreid met nieuwe ruimtes waar je buiten koffie kunt drinken of kunt werken in het groen. Sommige werkgevers gaan nog een stap verder: zij creëren heuse buitenwerktuinen. Een project waar Cents momenteel aan heeft gewerkt en nu wordt gebouwd is Wonderwoods (i.s.m. Stefano Boeri architectti en MVSA architects in opdracht van G&S Vastgoed). Dit project omvat een verscheidenheid aan buitenruimtes op en aan het gebouw. Op 25 meter hoogte is er een dakpark, met zitgelegenheden en schaduwrijke plekken, dat door het publiek of door kantoorpersoneel gebruikt kan worden. Daarnaast krijgt elke kantoorverdieping zijn eigen wintertuin waarbij grote ramen open kunnen. Contact met de natuur midden in de stad is hét uitgangspunt voor Wonderwoods.
Cents ziet in groene hoogbouw een noodzakelijk gevolg uit het verdichten van de stad. Liever maakt Cents ook grote stadsparken, maar de natuurlijke boomgrens ligt op 2.000 meter, waarom zou je je dan in de gebouwde omgeving beperken tot groen op het maaiveld? Voor Wonderwoods nam Cents de Utrechtse Heuvelrug als voorbeeld en koos voor beplanting die gewend is aan moeilijke omstandigheden op hoogte. Denk aan de lijsterbes, eik, brem of de den. Ook vind je hier beplanting die de vier seizoenen weergeven zodat de bewoners weer meer contact met de natuur krijgen. Het grondpakket bestaat uit een laag van 1 meter substraat, licht en vol bodemleven.
Deze grondlaag rust op retentiekratten waar hemelwater in wordt opgevangen en waar de wortels in hangen. De daktuinen zijn als terrassen aangelegd waardoor het water zich gelijkmatig verdeelt. Volgens berekeningen kan dit systeem al het hemelwater opvangen. Bomen zijn via de kluit aan het beton verankerd en op winderige plekken groeien stevige bomen met sterke takken. Op deze wijze is beplanting in het Utrechts ‘hooggebergte’ mogelijk waarvan zowel de bewoners, flora als fauna profiteren.
Een ander project waar Cents ontworpen heeft is het kantoorgebouw van de Triodos Bank bij station Driebergen-Zeist, liefkozend de ‘De Houten Kathedraal’ genoemd. Dit gebouw werd door de landschapsontwerper zorgvuldig ingepast in het fraaie landgoed. Triodos Bank is een duidelijk voorbeeld van een bedrijf dat anders kijkt naar het werken van de toekomst: meer buiten.
Cents: “Triodos is niet gehuisvest in een gebouw maar op een landgoed. Samen met RAU Architecten en Odette EX Interieurarchitecten hebben we ervoor gezorgd dat de unieke omgeving een verlengstuk is van het gebouw. Overal op het landgoed wordt gewerkt. In het openluchttheater vindt de start van de week plaats en er wordt wandelend vergaderd”.
Voor de beplanting is samengewerkt met beplantingsdeskundigen. De beplanting is zorgvuldig uitgekozen en geselecteerd om te groeien onder de 150 jaar oude beuken. Elke tuin rondom het gebouw kent zijn eigen sfeer. Alle werkplekken hebben uitzicht op de tuin of daktuin. Dit zorgt voor rust en geborgenheid. De Verborgen Tuin dankt zijn naam aan de besloten ligging. De bestaande boomgroepen creëeren een verborgen plek, waar rust en stilte te vinden zijn. De bezoekers van het landgoed en medewerkers van de Triodos Bank kunnen zich hier terugtrekken en genieten van de stilte in de natuur.
Dit deelgebied is opgedeeld in het Centrale deel en Waardplantenaccenten. Het Centrale deel krijgt een verfijnd karakter met verrassingen in de beplanting. De accenten met waardplanten zijn gesitueerd aan het pad, daar waar de zon onder en door de boom-kronen nog net kan schijnen. De Ontmoetingstuin grenst voor een groot deel aan het nieuwe kantoorgebouw. Deze tuin zal fungeren als ontmoetingsplek, waar collega’s kunnen samenkomen om bijvoorbeeld te lunchen of een luchtje te scheppen. In de Ontmoetingstuin wordt er onderscheid gemaakt in de Terrastuin, het Terrasbos, het Verstilde Bos en het Patiobos.
Ook hier heeft elke plek zijn eigen sfeer. Het Verstilde Bos, waar de majestueuze beuken en eiken staan, behoudt zijn ingetogen karakter. Stinzebollen en her en der een varen of heester verfraaien deze stille plek, die daarnaast een bijzondere lichtinval heeft. Het Patiobos ligt vrijwel geheel in de schaduw. Vandaar dat hier het accent zal liggen op bladtexturen en grote groepen schaduwminnende vaste planten. Het Terrasbos en de Terrastuin herbergen ook grote groepen vaste planten welke aansluiten bij het karakter van deze plek. In het Terrasbos zijn dit schaduwminnende planten en in de Terrastuin juist soorten die goed in de zon kunnen staan.
Hier zullen bijen en vlinders dankbaar gebruik maken van de aangeboden nectar. De beweging naar buiten is al langer aan de gang, maar in tegenstelling tot het verleden wordt de buitenruimte niet alleen gezien als plek om een frisse neus te halen, maar om daadwerkelijk te werken. “De buitenruimte is meer dan siergroen; een plek om te vergaderen, workshops te houden of geconcentreerd te werken”, zegt Cents. “Je zet meubels neer, je creëert privacy met groen, je creëert nissen waar je een tafel kunt plaatsen. Mensen kunnen buiten uitstekend vergaderen of een presentatie houden.”
Op de Zuid-as ontwikkelt belegger CBRE de nieuwe WTC-torens. Ook hier wordt de buitenruimte onderdeel van de werkplekken. Er komen verschillende zitmogelijkheden die zowel een lunchplek als een informele werkplek bieden. Ook komen er plekken waar presentaties in de open lucht gehouden kunnen worden. Op de 21e verdieping wordt een roof-top-bar gemaakt, waar zowel formele bestuursvergaderingen als cocktailrecepties gehouden kunnen worden.
De daktuinen vragen door hun gewicht een zwaardere en dus duurdere constructie. Toch blijken ze steeds vaker essentieel voor de verhuurbaarheid van kantoren. Nu de leegstand door de pandemie hoger is dan normaal, realiseren verhuurders en gebouweigenaren zich dat het product dat zij bieden goed moet zijn. Een goede groene buitenruimte is niet langer een ‘nice-to-have’ maar een ‘must-have’.
Voor de beplanting is hier gekozen om aan te sluiten bij de internationale uitstraling van de Zuidas. Textuurrijke beplanting én wintergroene beplanting is hier belangrijker. Deze keuze zorgt ervoor dat er het hele jaar door representatieve beplanting op de daktuinen staat. Daarnaast is seizoensbeleving belangrijk. Hierdoor voel je welk jaargetijde het is en waar je bent. Het is erg nodig om te aarden in de snelle wereld aan de Zuidas.
Het lijkt er serieus op dat COVID-19 – en de daaraan gerelateerde aandacht voor ventilatie -de verhouding tussen binnen- en buitenwerken blijvend heeft veranderd. Toch denkt Cents niet dat deze trend uitsluitend aan de pandemie toe te schrijven is. “Aandacht voor mentale en fysieke gezondheid was er ook al voor het coronavirus toesloeg. Dat de inrichting van de fysieke ruimte, dus ook je werkplek, daar een belangrijke rol bij speelt wisten we al”, zegt hij, “We zien dat medewerkers graag buiten werken. Werkgevers ervaren dat ook en bovendien zien ze een lager ziekteverzuim en een hogere productiviteit”.
