Geef gras de ruimte in het openbaar groen

Het nut van gazons en grasvelden in de openbare ruimte wordt onderschat, betoogt Jan Krijnen van Limagrain in het vakblad Stad+Groen. Gedreven door bezuinigingen zien beleidsmakers ze nogal eens als een sluitpost, waardoor grasobjecten niet de aandacht krijgen die ze verdienen. Maar moeten we gras in de openbare ruimte juist niet opwaarderen?

Volgens Jan Krijnen zijn er “weinig inrichtingselementen die zo gezichtsbepalend voor de groene ruimte zijn als gras. Gazons vergroten onze leefomgeving. Ze hebben een grote aantrekkingskracht op mensen (en dieren), nodigen uit tot recreëren en sporten, bieden een verkoelende plek in hete zomers en zorgen ervoor dat we geen natte voeten krijgen bij slagregens. Niets is zo makkelijk betreedbaar, duurzaam en goed voor ons aller welbevinden als gras.

Maar in plaats van het koesteren van onze grasoppervlaktes, lijken we liever te willen investeren in innovatieve speelplaatsen, urban sport playgrounds, outdoor-fitnesstoestellen en trendy straatmeubilair. Zonder er erg in te hebben, gaan we voorbij aan de laagdrempeligheid van stadsgazons en speelweiden waartoe iedereen toegang heeft, van jong tot oud.”

Gras past bij elke beheersvorm

Door het grote en vernieuwde aanbod aan graszaadsamenstellingen en innovatieve zaadcoatings mogen groeiomstandigheden en/of beheer zeker geen beperkende factoren zijn, aldus Krijnen. “Er zijn mengsels die goed aansluiten bij de droge voorjaren en warme zomers, die uitstekend extensief te onderhouden zijn met een binnen de perken blijvend aantal maaibeurten en/of in dienst staan van de biodiversiteit. En er zijn echte zodevormers die goed dichtgroeien zodat de hoeveelheid onkruid tot een minimum wordt beperkt.”

Er bestaan ook extensieve gazonmengsels in combinatie met veldbloemen die slechts een paar keer per jaar gemaaid moeten worden. Een in ontwikkeling zijnde toepassing is zogenaamd ‘ruw gras’: stukken van de graszone kunnen in bloei komen en zelfs in de winter blijven staan. Dit stimuleert het insecten- en vogelleven en draagt bij aan de biodiversiteit.

“De boodschap voor ontwerpers, inrichters en architecten is dan ook om gazons en grasvelden vooral de ruimte te geven – zie het als een duurzame investering in de leefbaarheid van onze steden en dorpen en ons welzijn”, besluit Krijnen.

Recreatief én klimaatadaptief

Samen met graszaadbedrijven en de sportbranche onderzoekt Wageningen University & Research momenteel hoe recreatief gebruikte grasvelden een bijdrage kunnen leveren aan uitdagingen op het gebied van het klimaat en het herstel van de teruglopende biodiversiteit. Binnen het onderzoeksprogramma wordt onder ‘grasvelden’ verstaan: sportvelden, golfbanen, recreatieterreinen, parken, gazons, bermen, dijken, taluds en natuurterreinen.

✓ Met een toenemende kans op droogte en hogere temperaturen staan de kwaliteit en het functiebehoud van grasvelden, zoals sportvelden, speel- en recreatieterreinen onder druk. In het onderzoek wordt gekeken naar de droogtetolerantie van grassoorten en andere planten. Ook worden er meetmethoden ontwikkeld en gebruikt om op een eenvoudige manier de bewortelingsdiepte en -intensiteit te bepalen.

✓ Anderzijds wordt in kaart gebracht wat de waterbergingscapaciteit van verschillende grasvelden in vergelijking met andere terreinen is. De kans op het optreden van heftige regenbuien met bijbehorende waterlast worden steeds groter. Aan de behoefte aan waterberging in stedelijk gebied kunnen grasvelden een bijdrage leveren, zowel in het bodemprofiel van de grasvelden zelf als in lagergelegen grasvelden die tijdelijk als waterberging kunnen dienen.

✓ Het onderzoek wil het verkoelende effect van verschillende grasvegetaties en verschillende beheermethoden in vergelijking met andere terreinen bestuderen. Vegetatie heeft ten opzichte van verhardingen (zoals steen, asfalt en beton, maar ook kunstgras) een duidelijk verkoelend effect op de omgeving door onder meer verdamping van vocht. De waarde van bomen in temperatuurverlaging is goed bekend. Over de waarde van grasvelden (met name sportvelden en parken) in de verlaging van de temperatuur in de stad is daarentegen weinig bekend.

✓ Verder wordt bekeken hoe de biodiversiteit van grasvegetaties met behoud van hun recreatieve functie binnen het stedelijk landschap verhoogd kan worden met betrekking tot zaaizaad en beheer.

✓ Grasvelden leggen organische stof en daarmee CO2 vast. In het onderzoek wordt gekeken naar verschillen in koolstofvastlegging tussen grassoorten en mengsels en relevante kruiden, waarbij onderscheid wordt gemaakt in verschillende typen grasvelden. De relatie tussen functie en beheer wordt meegenomen, omdat zowel de ondergrondse (bodem en wortels) als bovengrondse (maaisel) organische stof van belang zijn.

Lees meer via www.stad-en-groen.nl