EXPO Giuseppe Penone in Museum Voorlinden

Tot en met 29 januari 2023 loopt in het prachtige museum Voorlinden in Wassenaar (NL) een overzichtstentoonstelling van Giuseppe Penone. De Italiaanse arte-poverakunstenaar toont met zijn iconische sculpturen, grootse installaties en intieme kunstwerken de verbinding tussen mens en natuur.

Met zijn sculpturen, installaties en fotografie benadrukt Giuseppe Penone telkens de onlosmakelijke band tussen mens en natuur. Hij werkt met materialen die hij rechtstreeks uit de natuur haalt, zoals bomen, marmer en zelfs aardappelen. Hij kneedt, beitelt, timmert en zaagt, op zoek naar sporen van een geleefd leven en onzichtbare groeiprocessen. Wanneer je door de tentoonstelling bij Voorlinden loopt, zie je de sporen van dat maakproces, ruik je de natuur in de zalen en kun je zelfs met je voeten sporen van het leven voelen.

Giuseppe Penone: ‘Ik voel het bos ademen, en hoor de trage, gestage groei van het hout. Ik stem mijn ademhaling af op die van de groene wereld om mij heen, ik voel de beweging van de boom onder mijn hand die ik op de stam heb gelegd.’

Uitwisseling met de natuur

Penone’s werk benadrukt en versterkt de link die Voorlinden graag legt tussen kunst en natuur. Met een spel van ademhalingen, afdrukken en aanrakingen probeert de Italiaanse kunstenaar de mens en de natuur dichter bij elkaar te brengen. In Propagazione (Voortplanting) bijvoorbeeld gebruikt hij zijn eigen vingerafdruk als uitgangspunt voor een monumentale muurtekening die doet denken aan de jaarringen van een boom. Spazio di luce (Ruimte van licht), een van de absolute meesterwerken van Penone, is de aanraking van de kunstenaar zelfs versmolten met een boomstam. Voor Ripetere il bosco (Herhalen van het bos) heeft de kunstenaar jaarringen weggebeiteld om de jongere bomen te onthullen die in de industrieel bewerkte boomstammen vervat zaten. Hij laat je zien wat er eerder was, hoe de jonge boom is gegroeid, getekend door het leven en het verstrijken van tijd.

Giuseppe Penone, Ripetere il bosco (Repeating the Forest), 1968-2022 © Archivio Penone, c/o Pictoright Amsterdam 2022 | Foto: Antoine van Kaam

Zintuiglijke ervaring

Een van de sleutelwerken van het retrospectief in Voorlinden is Sculture di linfa (Lymfe sculpturen), een werk dat eerder is getoond op de Biënnale van Venetië, maar nooit buiten Italië is gereisd. Wanneer je deze indrukwekkende installatie binnenloopt, ruik je het leer op de muren, maar het ziet eruit als een boomschors. Het is alsof je opeens in een van de bomen op het landgoed van Voorlinden bent. Wie zijn schoenen uitdoet, voelt op de marmeren vloer de tekening die Penone maakte van het menselijk brein.

Giuseppe Penone: ‘Wat is natuur? De natuur is alles wat buiten is; de natuur is daar ook als de menselijke soort uitsterft. Als je de mens als onderdeel van de natuur ziet, in plaats van bovengesteld aan de natuur, dan moet je de zorgen om onszelf en de zorgen om de natuur aan elkaar gelijk stellen.’