Ekeren / Wijk Rozemaai krijgt nieuw buurtpark
De Donkse Beek in de wijk Rozemaai op de grens van Antwerpen en Ekeren wordt opnieuw opengelegd. Langs beide zijden van de beek komt er een park voor de buurtbewoners.
De Antwerpse wijk Rozemaai is in volle verandering. De komende jaren werkt de stad er samen met Woonhaven Antwerpen en Vlaanderen stap voor stap verder aan huisvesting, straten en groen. Een van de eerstvolgende stappen is de aanleg van een park langs de Donkse beek, waarvan de voorbereidende werken starten in het najaar van 2016. Om alles in goede banen te leiden, heeft de stad een masterplan opgemaakt.
De Stadsbouwmeester Antwerpen heeft Buro Lubbers en Infrabo geselecteerd voor het ontwerp van een masterplan voor het publieke domein van Rozemaai. Deze Antwerpse wijk wordt gefaseerd herontwikkeld en vraagt om een krachtig ruimtelijk raamwerk waarbinnen toekomstige ontwikkelingen plaats kunnen vinden.
Masterplan
Buro Lubbers heeft een concept ontworpen voor een hoogwaardige en duurzame woonomgeving met een herkenbare identiteit, een wijk die stedenbouwkundig en landschappelijk is verankerd in de omgeving en waar de bewoners zich thuis voelen.
Het concept voor het masterplan is gebaseerd op drie ruimtelijke lagen die samen een blauw-groen-grijs raamwerk vormen: water, groen en routing. Binnen het raamwerk vinden verschillende bouwvelden en functies (recreatie, parkeren, paviljoens) een logische plek. Het raamwerk onderscheidt grofweg een natuurlijk beekdalpark en ‘cultuurlijke‘ buurten die vloeiend in elkaar overlopen.
Een overkoepelende beeldkwaliteit creëert een herkenbare identiteit: een waterrijke en groene woonomgeving die uitnodigt tot verblijf en ontmoeting, sport en spel.
Water
De eerste laag, het water, gaat uit van de karakteristieke landschappelijke eigenschappen van Rozemaai, namelijk de ligging in een beekdal.
De Donkse Beek verdween in de jaren 60 doordat de gronden werden opgehoogd. De hoofdingreep is het openmaken van het beekdal. Dit creëert kansen voor natuurontwikkeling, waterberging en recreatie alsook voor een aansluiting op de omliggende natuurgebieden. Hierdoor ontstaat een logische zonering van een beekdalpark met aan weerszijden twee woonbuurten. Bijkomend voordeel van het grondverzet is dat met de afgegraven grond een geluidswalpark aan de snelweg kan worden gecreëerd.
De twee oevers hebben elk een eigen identiteit. De oostelijke oever wordt afgegraven en krijgt daardoor een laag en natuurvriendelijk karakter. Deze oever loopt door over in het beekdalpark: een overstromingsgebied waar het water uit de wijk via wadi’s naar toe wordt afgevoerd. Natuurlijke waterwachtbekkens en graduele hoogteverschillen maken hier een omgekeerde cascadewerking mogelijk. Dat betekent dat afhankelijk van de waterstand het beekdalpark meer of minder wateroppervlak heeft. In het afwisselend droge en natte overloopgebied ontstaan plassen, poelen en spontane vegetatie, hetgeen bijdraagt aan de biodiversiteit.
Een hoger gelegen dijkje vormt bij alle waterstanden een recreatieve wandelroute door dit parkdeel. De westelijke oever met zijn bos blijft gehandhaafd. Van west naar oost ontstaat zo een afwisselend beeld en gebruik van de beek: boszone, beekdalzone, natuurzone met waterberging en recreatiezone.
Groen
De tweede laag is de groenstructuur. De beplanting wordt gebaseerd op de landschappelijke ondergrond. Door de aanwezige grondslag en waterstand blijft het westelijke beekdalpark bosrijk met afwisselende vegetaties.
Het oostelijke parkdeel bevindt zich in een (half)open beekdal. Door de gradiënten is de vegetatie hier zeer gevarieerd: rietzones, nat grasland, bloemrijk grasland, ruigtes en bossages.
Het bos op Rozemaai zal toegankelijker worden. Langs de beekvallei wordt het bos een park met volkstuintjes, speeltuintjes, picknickplaatsen, enzovoort. Hier is ook ruimte voor wijkfeesten en andere evenementen.
Onderdeel van het parkgroen wordt het geluidswalpark langs de A12; het is een nieuw groengebied, een verlenging van het beekdalpark. Het geluidswalpark resulteert in meer groen in Rozemaai, maar vormt bovenal een belangrijke ecologische verbinding.
De gebiedseigen beplanting uit het beekdalpark wordt doorgezet in de buurten en aangevuld met andere, meer weelderige soorten. Door variatie in kleinere en grotere boomsoorten, in kleur, geur en bloeiwijzen van de bomen ontstaan afwisselende woonstraten en erven.
Routes
De derde laag wordt gevormd door de routing. Voor het autoverkeer worden twee lussen gecreëerd: één langs de Ferdinand Verbieststraat en één langs de Ekersesteenweg. Vanuit deze lussen zijn alle woningen en parkeerplaatsen bereikbaar. Het huidige fietspadennetwerk wordt uitgebreid met routes door de wijk en langs de beekvallei.
Rozemaai wordt een waterrijke, groene wijk gericht op wandelaars en fietsers. Gemotoriseerd verkeer is zoveel mogelijk te gast. Het recreatieve routenetwerk geeft Rozemaai zijn onderscheidende, karakteristieke karakter. Vanuit de woonbuurten loopt een fijn netwerk van recreatieve routes door tot in het beekdalpark. De meanderende parkroutes maken gebruik van de reliëfverschillen en bieden een afwisselende beleving.
In contrast met de natuurlijke oostoever krijgt de westoever een harde begrenzing met schanskorven. De hoofdverbinding loopt hier langs de beek.
De routes uit het beekdalpark lopen door in het geluidswalpark. Vanuit dit hoger gelegen deel heeft de wandelaar fraai uitzicht over het beekdalpark en de rest van Rozemaai.
Op de overgang van de buurten naar het beekdalpark worden uiteenlopende recreatieve functies ondergebracht voor sport en spel, verblijf en ontmoeting. Omdat de recreatieve voorzieningen niet volledig zijn verspreid over heel Rozemaai, maar zich concentreren in de overgangszone, stimuleert het ontmoeting tussen de verschillende bewoners. Dit wordt de zone waar men afspreekt, waar nieuwe ontmoetingen plaatsvinden, waar de sociale cohesie van Rozemaai groeit en bloeit.
