Effect van openbaar groen op de luchtkwaliteit
Welk effect hebben planten op de luchtkwaliteit? Voor welke planten kies je best en hoe plant je ze aan voor een optimale luchtzuivering? Dankzij Green-Air hebben we nu een idee. Hoeveel vluchtige organische stoffen, gassen en fijn stof planten effectief uit de lucht verwijderen, is afhankelijk van veel factoren: de hoeveelheid licht, wind, de initiële luchtvervuiling, bladvorm, enz.
De verstedelijking in België en de rest van de wereld neemt toe. Naar verwachting zal over 20 tot 30 jaar 70 % van de wereldbevolking in stedelijk gebied wonen. Planten leveren daar belangrijke ecosysteemdiensten. Eén daarvan is luchtzuivering. Bomen, heggen, groene daken en groene wanden fungeren als een natuurlijke filter en zorgen voor een nettoafname van de concentraties fijn stof en schadelijke gassen in de lucht. De grootte van de afname is sterk afhankelijk van de lokale situatie. Studies naar het effect van groen op luchtvervuiling wijzen dan ook op lokale reducties die sterk variëren van 1 tot 60 %.
Wat is de invloed van planten op de luchtvervuiling?
Wanneer luchtverontreinigende stoffen worden uitgestoten, worden deze getransporteerd door de atmosfeer en opnieuw afgezet op oppervlakken. Deze depositie kan op twee manieren gebeuren, nl. via natte (bv. neerslag) en droge (bv. neerdwarrelen, blijven hangen) depositie. De depositiecapaciteit beschrijft hoeveel verontreiniging er afgezet kan worden op een bepaald volume vegetatie. In de literatuur bestaat er veel discussie over hoeveel verontreiniging er wordt afgezet op vegetatie in stedelijke omgevingen, en in welke mate vegetatie kan bijdragen aan een verbetering van de stedelijke luchtkwaliteit. Voorgaand onderzoek toonde zeer uiteenlopende resultaten voor de hoeveelheid verwijderd atmosferisch fijn stof. Nowak et al. (2006) beschreven een vermindering van 0,2-1 % van fijn stof (PM10) door bomen en struiken in 11 steden in de Verenigde Staten. Wesseling et al. (2004) vonden modelmatig een verlaging van PM10 met 15-20 % door de inplanting van groenelementen naast een snelweg.
Volgens een modelstudie door Pugh et al. (2012) werd tot 60 % van PM10 in street canyons afgevangen door groengevels. In ieder geval speelt de achtergrondconcentratie en de afstand tot de bron een belangrijke rol. Groenelementen die zich dicht bij de vervuilingsbron bevinden (zowel in horizontale als verticale richting) vangen een grotere hoeveelheid fijn stof af dan veraf gelegen groenelementen. Het is wel belangrijk om naar de lokale situatie te kijken: in een smalle straat kunnen bomen met een grote kruin eerder zorgen voor een verslechtering van de luchtkwaliteit doordat ze de luchtverontreinigende stoffen gevangen houden, terwijl een groene gevel hier net voor een grote verbetering kan zorgen. Voor de absorptie van gasvormige componenten van
luchtverontreiniging is de stomatale opname van belang. Stomata zijn de huidmondjes waardoor de plant aan gasuitwisseling kan doen en deze bevinden zich voornamelijk op de bladeren. De
opname versnelt bij verhoogde concentraties in de lucht, zo lang de planten zelf niet te veel schade ondervinden van de polluenten.
Welke soorten vangen het meeste fijn stof?
Wat het afvangen van fijn stof betreft, zijn naaldbomen over het algemeen een betere keuze dan loofbomen. Hierbij spelen bladkarakteristieken een belangrijke rol: de aanwezigheid van haren, het type waslaag, de complexiteit van de bladvorm en de algemene ruwheid van de kruin bepalen hoeveel fijn stof kan worden afgevangen. Windstroming is echter de belangrijkste factor, zoals het voorbeeld van de grote kruin in een smalle straat illustreert.
Rekening houdend met de lokale situatie zijn sommige soorten beter geschikt om fijnstof af te vangen dan andere soorten. Staan in de top 10: vlinderstruik (Buddleja davidii), gelderse roos (Viburnum opulus), haagbeuk (Carpinus betulus), steeneik (Quercus ilex), wollige sneeuwbal (Vibernum lantana), Japanse bottelroos (Rosa rugosa), meelbes (Sorbus aria), witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum), douglasspar (Pseudotsuga menziesii) en veldesdoorn (Acer campestre).
Wat is luchtverontreiniging?
Luchtverontreiniging is een verzamelnaam voor componenten in de lucht die negatieve effecten hebben op de menselijke gezondheid en het ecosysteem. Het kan bestaan in vaste, vloeibare of gasvormige fase en kan afkomstig zijn van natuurlijke of antropogene bronnen. Luchtverontreiniging heeft vaak een zeer complexe samenstelling en het definiëren van afzonderlijke componenten
is moeilijk. De samenstelling is ook verschillend afhankelijk van de bron; een stadsomgeving zal een heel andere samenstelling van luchtverontreiniging hebben dan een meer landelijke omgeving. Groen in de stad kan een oplossing bieden om bepaalde van deze nadelige aspecten te reduceren.
Meer weten?
Technopool Sierteelt (ILVO, PCS, UGent, HoGent), UAntwerpen en de Vlaamse Milieumaatschappij werkten de afgelopen twee jaar samen in de operationele groep Green-Air om alle wetenschappelijke kennis over het luchtzuiverend vermogen van planten te verzamelen. Die kennis hebben ze gebundeld in twee aantrekkelijke brochures die je kan vinden op www.pcsierteelt.be.
