Cuijkse bomen sieren Rotterdams museumdak
De druk op de stedelijke omgeving wordt steeds hoger. Om in te kunnen spelen op de eisen van de toekomst, moeten we verder vooruit denken met slimme groene toepassingen. Zoals in Rotterdam, waar Boomkwekerij Ebben met zevenenzestig meerstammige berken op het dak van het spectaculaire Depot Boijmans Van Beuningen, mocht bijdragen aan de groene ambities van de stad. Op bijna veertig meter hoogte sieren de meerstammige Betula pubescens de daktuin van het nieuwe museumdepot, dat onlangs de prestigieuze Rooftop Award in ontvangst mocht nemen.
Daktuin in Rotterdam
Ondanks de groeiende behoefte aan multifunctioneel ruimtegebruik blijven nog steeds veel stadsdaken onbenut. Architectenbureau MVRDV en MTD landschapsarchitecten proberen hierin het tij te laten keren en ook het dak een steeds prominentere rol te geven. Zo draagt het niet alleen zijn steentje bij aan een groenere omgeving, ook vanuit praktisch oogpunt ontstaan er meer mogelijkheden.
Een bijzonder voorbeeld hiervan is de daktuin van het nieuwe kunstdepot Boijmans Van Beuningen, waar werknemers en bezoekers straks omringd door groen kunnen genieten van de frisse buitenlucht en het spectaculaire uitzicht op de stad. Menig Rotterdammer zal twee keer met zijn ogen moeten knipperen wanneer hij het nieuwe collectiegebouw passeert. Het is het eerste publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld, met ruim 151.000 kunstwerken uit Nederland en andere Europese landen. Het imposante, bijna veertig meter hoge depot werkt als een enorme reflecterende kom. Door de weerspiegeling in het glas krijg je als voorbijganger de bedrijvigheid van de stad mee, terwijl de bomen op het dak ervoor zorgen dat het gebouw met de omgeving harmonieert.
De juiste boom voor de daktuin
Bij het selecteren van geschikte planten voor een daktuin als deze komt veel kijken. De soms stevige Rotterdamse (zee)wind en het daksubstraat waar de bomen zich in thuis moeten voelen, zijn factoren waar serieus rekening mee gehouden moet worden.
“In opdracht van de welbekende architect Winy Maas van architectenbureau MVRDV heeft landschapsarchitect en mede-eigenaar Frank Meijers van MTD landschapsarchitecten een ontwerp gemaakt voor de daktuin van het depot. Frank heeft ons als boomkwekerij benaderd met de vraag om mee te denken en te adviseren over soortkeuze en uitvoering. Ze waren op zoek naar hoge bomen met witte stammen, zo inheems mogelijk”, vertelt groenspecialist Marko Mouwen van Boomkwekerij Ebben. “Al snel kom je dan uit bij de berk, die in meerstammige vorm bijdraagt aan een natuurlijke sfeer.”
Meerstammige berk en Oostenrijkse den
Op de innovatieve en ambitieuze daktuin staan meerstammige berken met een zo gevarieerd mogelijk beeld. Er wordt momenteel onderzocht of het mogelijk is om op de daktuin te kiezen voor aanvulling van een kleinere maat Oostenrijkse den (Pinus nigra subsp. nigra). Zo wordt er een extra dimensie toegevoegd aan de bosbeleving, door de frisse geur die de den verspreidt. Samen zullen de bomen in de toekomst een deinend berkenbos met sterke wintergroene elementen gaan vormen.
Het idee hierachter is ook een sterkere verbinding tussen boven en beneden te realiseren. Op maaiveldniveau is het namelijk al zeker dat dezelfde bomen op grotere schaal worden toegepast, waardoor het – ook van bovenaf gezien – een harmonieus geheel vormt. “Grofweg komen er in onze natuur twee soorten berken voor, namelijk Betula pubescens en Betula pendula”, weet Marko te vertellen. “Waar die laatste vooral floreert op arme zandgronden, is Betula pubescens veel beter toepasbaar op een daksubstraat. Hij verdraagt de wind ook veel beter.” Om dezelfde gunstige eigenschappen wordt de Oostenrijkse den ingezet, die in Nederland ook aan de Zeeuwse kust voorkomt en daar behoorlijk wat zeewind doorstaat. “Een eigenschap die op het bijna veertig meter hoge Rotterdamse dak goed van pas komt.”
De opdracht van de kweker
Hoewel het project nog steeds onder constructie is en fase één van het benedenterrein pas dit plantseizoen op de planning staat, werd boomkwekerij Ebben al in 2016 benaderd met de specifieke bomenvraag. De karakteristiek gekweekte planten werden na verschillende kwekerijbezoeken geselecteerd, omdat ze precies beoogden wat de architect in gedachten had. Sindsdien werden de berken op de kwekerij in het Brabantse Cuijk al langzaam klaargestoomd voor op het dak.
Marko: “De bomen zijn gekweekt op een zandgrond en de afgelopen jaren meerdere malen ondersneden zodat er een mooie compacte kluit gevormd werd. Dit zorgt voor een fijne wortelstructuur en zeer goed ontwikkelde wortels, waardoor de boom beter kan verankeren op het daksubstraat. Doordat de bomen op de kwekerij op een extra ruime afstand van elkaar zijn geteeld, heeft het loof zich aan alle kanten van de plant mooi ontwikkeld. Dat zie je terug aan het plantmateriaal. De bomen zijn heel mooi groen en vol.”
Alle zevenenzestig meerstammige berken die in het voorjaar het dak op zijn getakeld, zijn goed in blad gekomen. Zoals het er nu uitziet gaat de kweker dus in totaal twee soorten bomen leveren in diverse maten. “De vormgever had een beeld voor ogen en het is onze taak om daar een groene invulling aan te geven.
Over Boomkwekerij Ebben
Op deze manier werken wij voor legio opdrachtgevers. We leveren niet alleen bomen, die soms wel meer dan honderd jaar oud zijn, maar staan ook bekend als totaalleverancier van al het andere denkbare plantmateriaal. We geven het juiste beplantingsadvies en zetten hiervoor vaak onze TreeEbb* in, bereiden de geselecteerde planten voor, zijn betrokken bij specifieke uitdagingen op locatie en dragen wanneer gewenst de nazorg. In dit geval betekent het dat wij als boomkwekerij drie jaar verantwoordelijk zijn voor de nazorg. Dat komt niet alleen neer op het monitoren van het watergeefsysteem, maar we houden ook bij wanneer er gesnoeid en bemest moet worden en grijpen in als er zich problemen voordoen. In de praktijk merken we dat we vooral in de zomer zeker twee keer per maand polshoogte gaan nemen bij het aangeplante materiaal, om te bekijken hoe alles erbij staat en zo op tijd te kunnen bijsturen indien nodig. Op deze manier ontnemen we alle zorg bij de klant.”
* De TreeEbb is een door boomkwekerij Ebben ontwikkelde uitgebreide online bomenzoektool waarmee in enkele klikken het perfecte sortiment voor elk groenproject kan worden samengesteld. Op basis van filters kan worden gezocht naar mogelijke standplaatsen, beplantingstypes, vormmogelijkheden en gewenste specifieke plantkenmerken zoals bloeitijd en bloemkleur, herfstbladverkleuring en overige bijzonderheden zoals ecologische waardevolle planten. In de TreeEbb is een grote collectie karakteristieke beplantingssoorten met soortbeschrijvingen en foto’s opgenomen, om zo een compleet mogelijk beeld van de mogelijkheden te kunnen geven.
Benieuwd naar meer?
» Bestel hier het Jaarboek voor de Belgische groensector. Gratis verzending!
