Bartókpark in Arnhem wint NRP-Feniks voor Gebiedstransformatie

De onafhankelijke stichting NRP (Nationaal Renovatie Platform) reikt de NRP Gulden Feniks ieder jaar uit aan de beste 
renovatie- en (gebieds)transformatieprojecten van Nederland. De stichting NRP bevordert het duurzaam gebruik van de bestaande omgeving en het imago van transformatie en renovatie door belangenbehartiging, inspiratie en kennisdeling. Niet alleen economische aspecten, innovatie en technische uitvoering worden beoordeeld door de vakkundige jury. Facetten als de culturele waarde, duurzaamheid, functionele kwaliteit en maatschappelijke waarde van uw project wegen even zwaar. Geen enkele andere prijs is zo veelzijdig van opzet.

De categorie Gebiedstransformatie telde dit jaar 16 inzendingen. Hieruit werden naast winnaar Bartókpark (Arnhem) de projecten De Ceuvel (Amsterdam) en Struyckenwijk (Breda)

Bartókpark

Een voormalig braakliggend terrein in het centrum van Arnhem is getransformeerd tot een iconisch park. Een heidelandschap met in het midden daarvan een reusachtig Feestaardvarken, liggend op zijn rug. Buro Harro en het Departement van Tijdelijke Ordening (D.T.O) namen het initiatief om deze desolate plek om te vormen tot een stadspark. Toen kunstenaar Florentijn Hofman namens Burgers’ Zoo zich aansloot in deze ontwikkeling ontstond de vrolijkste en levendigste plek van de stad. De aanleg van het heidepark bleek het begin van een stedelijke successiereeks: kunstenaar Florentijn Hofman vond het zacht glooiende heidelandschap de perfecte plek voor zijn feestaardvarken, een cadeau van Burgers’ Zoo aan de stad Arnhem. Het authentieke heidelandschap in combinatie met het reusachtige Feestaardvarken, heeft deze vergeten plek de nodige, een tikje bizarre, impuls gegeven.

Met de nieuwe bibliotheek van Neutelings Riedijk architecten, direct gelegen naast het Bartokpark, is dit voormalige zwarte gat in de stad omgetoverd tot een geliefde, veel bezochte plek. In het gebouw glijden kinderen van de trap af, rennen de deur uit en klimmen het feestaardvarken weer op, daarmee permanent energie losmakend in een gebied waar voorheen niemand kwam. Nu ontdekken nieuwe investeerders de locatie en investeren in de omliggende gebouwen. Bestaande buren zoals het Theater aan de Rijn passen hun gebouwen aan door een nieuwe voorkant te maken aan de parkzijde, nabij gelegen horeca ondernemingen hebben het drukker dan ooit en hebben hun openingstijden verruimd. Binnen korte tijd is het Bartokpark, volgens sommigen, uitgegroeid tot het vrolijkste plein van Nederland.

Over de winnaar zegt de jury: “Bartókpark kreeg door de komst van het feestaardvarken de allure die het verdient. Directeur Alex van Hooff van Burgers Zoo speelde een cruciale rol bij de realisatie van Bartókpark. Het budget voor een feestje van de jubilerende dierentuin spendeerde hij aan een beeld van Florentijn Hofman dat meer betekenis geeft aan de stad. Het Arnhemse park symboliseert de kracht van het doen. Hier kregen particulieren iets voor elkaar waar professionals niet uitkomen. Grote complimenten voor Buro Harro en het Departement van Tijdelijke Ordening (D.T.O.) voor hun initiatief.”
De Ceuvel

Een vervuild terrein in Amsterdam-Noord is omgetoverd tot een “klein stukje duurzaam paradijs” middels een bottom-up ontwikkeling. De Ceuvel is een broedplaats voor creatieve en sociale bedrijven. Bezoekers van De Ceuvel valt het direct op: de ateliers zijn op het land geplaatste tweedehands woonboten die in een park zijn geplaatst. De woonboten worden ontsloten middels een meanderende steiger. Met het gebruik van schone technologieën voor het beheer van water, energie, sanitaire voorzieningen en de productie van voedsel, alsmede het zuiveren van de vervuilde bodem met behulp van planten, is een voorbeeld gemaakt voor een gesloten kringloop en een regeneratieve stedelijke ontwikkeling. De sociale en innovatieve aspecten van De Ceuvel trekken honderden bezoekers per week. Vanwege het tijdelijke, 10-jarige karakter en het lage budget, richtte het team zich op het ontwikkelen van een innovatief concept waarbij mobiliteit en hergebruik centraal staan. Het ontwerp combineert het hergebruik van het terrein met hergebruik van materialen en geeft er daarmee een nieuwe waarde aan. Deze groene oase is een nieuwe haven op het land voor de hergebruikte boten, die anders gesloopt zouden worden. Als grotendeels autarkische elementen zullen de boten na tien jaar het terrein kunnen verlaten zonder veel sporen na te laten, maar wel met een meerwaarde en met meer biodiversiteit.

Het terrein is zeer vooruitstrevend ontwikkeld op het gebied van duurzaamheid en op een aantal gebieden zelfvoorzienend. Middels zonnepanelen wordt energie voor warmte en elektriciteit opgewekt, et afvalwater wordt op het terrein gezuiverd en toiletwater tot herbruikbare compost verwerkt. Het is inmiddels een inspiratiebron voor andere gebiedsontwikkelingsprojecten in het gebied.
Verder is de broedplaats direct vanaf de opening hot-spot in Amsterdam. De Ceuvel heeft tot heden meer dan 30.000 individuele bezoekers getrokken sinds de opening in juni 2014, van gewone toeristen tot een delegatie met minister voor Wonen en Rijksdienst Stef Blok, tot diverse vertegenwoordigers van binnen- en buitenlandse gemeenten.

Struyckenwijk – Breda

Op het Dr. Struyckenplein zijn drie gebouwen gerealiseerd. Het openbare gebied is ontworpen door Gemeente Breda en heeft een ontmoetings- en parkeerfunctie. Het Dr. Struyckenplein vormt het hart van de herstructureringswijk Heuvel en is daarmee van groot maatschappelijk belang. Het plein met winkels, horeca, diensten en een maatschappelijke voorziening moet het kloppend hart van de wijk worden. De inwoners van de wijken Heuvel en Haagpoort een compleet en aantrekkelijk winkelaanbod bieden.
Het creëren van een aantrekkelijk woonmilieu, bereikbaar voor verschillende bevolkingsgroepen. Uitgangspunt is dat een zeer gedifferentieerd aanbod wordt geboden om het inkomensniveau in de wijk te verhogen en een wooncarrière te bieden.
De architectuur past in de bestaande context, is vernieuwend, prikkelend en sfeervol. De openbare ruimte is kwalitatief hoogwaardig. Het ontwerp heeft samenhang tussen de gebouwen en de openbare ruimte. Medio 2015 is het volledige openbare gebied klaar.
Het plein heeft vanaf de opening een grote aantrekkingskracht en zorgt voor een dynamische omgeving. Bewoners, ondernemers en omwonende zijn enthousiast.