Als groen en blauw huwen | Pleidooi voor maximale infiltratie
Indien je aan de meeste mensen zou vragen om 2020 eens samen te vatten, ben ik ervan overtuigd dat bijna iedereen Covid-19 centraal zou plaatsen. Daarnaast misschien toch nog een paar persoonlijke gebeurtenissen die er bovenuit kwamen. Maar dit zou het wel een beetje zijn. Laat ons toe om toch even Covid-19 weg te denken, even erdoor te kijken.
Jawel, wij zagen nog een andere trend. In het eerste nummer van CG Concept Xtra in 2021 kiezen we als thema voor ‘Infiltratie’ en dit doen we niet zomaar. We zouden haast vergeten dat onder de tsunami van Covid-19 berichten, er ook in onze maatschappij andere zaken in volle beweging zijn.
Groenblauwe initiatieven op kruissnelheid
Als vakvereniging voor openbaar groen zijn we dagelijks bezig met dit publieke domein vanuit een groenperspectief. Meer en meer worden we geconfronteerd met droogte, hevige regenval, … Steeds meer moeten groenaannemers, tuinaanleggers, beheerders van openbaar domein hiermee rekening houden. Het huwelijk tussen groen en blauw kun je haast niet meer wegdenken in de aanleg en het beheer van de publieke en groene ruimte.
Tal van initiatieven zagen in 2020 het licht of kwamen op kruissnelheid:
- Denk maar aan de schitterende website blauwgroenvlaanderen.be. Dit is een website om professionals die zich bezighouden met de inrichting van de publieke ruimte in Vlaanderen te informeren en te inspireren rond klimaatadaptatie en het natuurvriendelijk maken van de omgeving.
- Operatie Perforatie of ‘Vlaanderen breekt uit’ door Departement Omgeving.
- De zoektocht naar hergebruik van bemalingswater.
- De subsidies proeftuinen rond ontharding en vergroening
- Het PDPO-project ‘Waterefficiëntie’ van PCS, Regionaal Landschap, Velt en VVOG
- ….
Het ruimterapport van 2018 is duidelijk
Uit het rapport blijkt dat 14,2 % van Vlaanderen verhard is. Dat is een hoog cijfer. Het Europese gemiddelde is maar de helft, nl. 7,2 %. Onder verharde oppervlakken verstaat men aangelegde wegen, opritten, terrassen en huizen. Maar een verharde ondergrond is meestal niet waterdoorlatend en dan kan het regenwater niet in de grond sijpelen. Daardoor zakt het grondwaterpeil.
Dat zo’n hoog percentage van Vlaanderen verhard is, heeft een eenvoudige verklaring. We leven met veel Vlamingen op een relatief kleine oppervlakte. Maar we wonen niet allemaal dicht bij elkaar. Steden zijn niet dichtbevolkt, en landelijk gebied is niet dunbevolkt.
De verharding zorgt ervoor dat het aantal overstromingen sterk gestegen is sinds de jaren 70, nl. gemiddeld vervijfvoudigd in West- Europa.
Waarom infiltratie?
Infiltreren betekent eigenlijk niet meer dan regenwater in de grond laten dringen. Omwille van de hoge verzegelingsgraad in Vlaanderen krijgt het regenwater steeds minder de kans om te infiltreren.
Deze verminderde infiltratie resulteert in lage grondwaterstanden, lage rivierpeilen tijdens droge zomers en overstromingen bij intense regenbuien. Dit heeft op zijn beurt gevolgen voor onder meer landen tuinbouw, de natuur, industrie en drinkwatervoorziening.
Infiltratie is van groot belang voor het aanvullen van het gronden oppervlaktewater en bijgevolg ons drinkwater. In Vlaanderen lopen we dan ook een hoog risico op waterschaarste en doen we het slechter dan de meeste Europese landen en zelfs Noord-Afrika.
Ruimte maken voor water
Nu wordt er nog te veel gedacht in termen van ‘water afvoeren’ en ‘capaciteitsvergroting van de riolering’. Al het water dat we afvoeren, zijn we kwijt. Eerder dan afvoeren, moet men zoeken naar mogelijkheden om water maximaal ter plaatste te houden, te gebruiken, te infiltreren en vertraagd te laten afvloeien.
Vanaf de ontwerpfase moet water ruimte krijgen en worden alle kansen voor buffering en infiltratie maximaal benut, zowel bovengronds als ondergronds. Afvoeren van water naar de riolering wordt best tot het minimum beperkt.
Water laten infiltreren kan op verschillende manieren:
Bovengrondse infiltratie
- Wadi: Water Afvoer Drainage Infiltratie
- Infiltratiekom
- Waterdoorlatende verharding
- Groendak
- Vijver of poel
- Ontharden: verwijderen van overbodige verharding
- Groene gevels
- Stedelijke infiltratiestroken: bioswales
- Bufferbekken
Ondergrondse infiltratie
- Infiltratiekratten
- Infiltratieriool
- Waterdoorlatende fundering (onder gesloten verharding)
- Verticale infiltratiepaal
Voor verdere technische toelichtingen kan ik verwijzen naar de website van Vlario https://www.vlario.be/infiltratiesystemen/. Daar kan je technische richtlijnen terugvinden i.v.m. ondergrondse en bovengrondse infiltratie, infiltratiemix en fiches over infiltratie- en bufferingssystemen.
De goede werking van infiltratievoorzieningen is heel cruciaal om aan de vooropgestelde doelstellingen van ‘integraal waterbeheer’ en ‘voorkoming van wateroverlast’ te kunnen voldoen: buffering, infiltratie en vertraagde waterafvoer. Wanneer de infiltratiewerking slecht werkt, heeft dit meestal ook een negatieve invloed op de bufferingscapaciteit. Er blijft water in infiltratievoorziening staan en de werking (frequentie) van noodoverstorten naar gracht of riolering zal te frequent in werking treden. De investeringen voor infiltratie en het vertraagd afvoeren van hemelwater dragen dan niet volledig bij aan de hoger gestelde doelstellingen.
Tekst: VVOG
