Therapeutische tuinen in gevangenis van Leuven en Hasselt

In de gevangenissen van Leuven Centraal en Hasselt is een therapeutische tuin aangelegd. Dat is een project van PXL-docent Johan Lemmens die een onderzoek heeft gedaan naar groen in de gevangenis.

Het idee voor de groene binnentuin is ontstaan aan de Hasseltse PXL, in samenwerking met de organisatie Terra Therapeutica. “Door deze therapietuin kunnen mensen tot rust komen”, zegt Johan Lemmens van PXL. “Maar ze kunnen hier ook hun talenten tonen, zoals je ziet aan deze pergola en de zitbanken die door mensen van hier zijn gemaakt.”

Leuven

Met de financiële steun van Cera werd een belevingstuin aanlegd in de pas gerenoveerde vleugel waar 100 gedetineerden levenslang verblijven. Bedoeling is om af te stappen van het ‘beluchten’ tijdens een wandeling op een eentonige, kale vlakte om te komen tot een therapeutische tuin die een meerwaarde is op diverse levensdomeinen.

Het is geen moestuin voor enkele tuiniers maar een mooie buitenomgeving gericht op de 100 bewoners van de gerenoveerde vleugel. Het achterliggend idee was af te stappen van het ‘beluchten’ tijdens een wandeling op een eentonige kale vlakte om te komen tot een ‘therapeutische tuin’ die een meerwaarde is op diverse levensdomeinen. Uit het overleg met vertegenwoordigers van de gedetineerden kwam duidelijk tot uiting dat genieten in een mooie tuin centraal stond. Ze willen genieten van de geur, de kleur en het leven in de tuin. De tuin moet rust uitstralen, een gevoel bezorgen van even weg zijn uit de drukte binnen. Belangrijk is het gevoel zich even vrij te voelen en ongestoord tot rust te kunnen komen. Het is een grote binnentuin geworden met fruitbomen en bloemen, een prieeltje voor als het regent en verschillende zitbanken. De wandelpaden volgen meerdere routes zodat de bewoners geen rondjes moeten wandelen. Langs de wandelpaden wordt er genoeg gazon voorzien om op te zitten of voor algemeen gebruik. In de zitrotondes wordt door de groenschermen het gevoel gecreëerd dat men afgeschermd zit. Het zicht van binnen naar buiten wordt grotendeels afgeschermd, het zicht vanop de wandelpaden achter het groenscherm wordt daarentegen maar gedeeltelijk afgeschermd. De gedetineerden onderhouden zelf de tuin.

In een latere fase zal er met de bewoners overlegd worden welke grasvelden veel gebruikt worden en welke minder tot niet gebruikt worden. De grasvelden die niet veel gebruikt worden, zullen dan een andere bestemming krijgen. Deze bestemming kan een moestuin of een bloemenweide zijn.

Het ontwerp van de tuin berustte bij een ontwerpgroep bestaande uit de gedetineerden, personeel van Leuven Centraal, versterkt met een student groenmanagement van Hogeschool PXL en medewerkers van VZW Terra-Therapeutica.

Hasselt

Sinds 2019 leeft binnen de muren van de gevangenis van Hasselt het idee om een tuinproject voor de bewoners op te starten. Dit kadert binnen een plan om de huidige wandelingen te vergroenen met het oog op welzijn en gezondheid van de gedetineerden. In Hasselt komen beide disciplines, tuintherapie en therapeutische tuinen, samen.

In eerste instantie worden de wandelingen van de drugsvrije en vrouwenafdeling bekeken. Via een participatief ontwerpproces worden de wensen en behoeften van alle betrokkenen omgezet worden in een tuinontwerp, beplantings- en beheersplan. Studenten ergotherapie van Hogeschool PXL begeleiden de opstart en inventariseren de wensen en behoeften van de betrokken partijen van beide afdelingen. Via verhoogde bakken wordt groen binnengebracht op de wandelingen. In samenspraak met de gedetineerden bekijken studenten van Hogeschool PXL welke planten en activiteiten mogelijk zijn. Na de aanleg wordt gekeken hoe de tuin als levend medium zo optimaal mogelijk kan ingeschakeld worden voor de verbetering van de levensomstandigheden, toekomstige re-integratie, van de gedetineerden
In een volgende fase zullen de andere afdelingen een groene facelift krijgen en zal de buitenzone aan de bezoekersafdeling kindvriendelijk ingericht worden. Aansluitend zullen de niet-toegankelijke zones (grasvelden tussen binnen- en buitenmuur) aangelegd en beheerd worden als bloemrijke graslanden met accent op natuurontwikkeling en biodiversiteit.

Download hier de informatiebrochure Groen & Detentie