Antwerpen / Stuivenbergsite wordt ‘kuuroord’ voor Antwerpen-Noord

De verhuis van het Stuivenbergziekenhuis naar het nieuwe ZNA-ziekenhuis aan Spoor Noord in 2020 biedt kansen voor een strategisch stadsvernieuwingsproject. Het ontwerpteam Stramien & Partners heeft een herbestemmingsonderzoek uitgevoerd voor de Stuivenbergsite. Het moet een ‘kuuroord’ voor heel Antwerpen-Noord worden, met licht, lucht en ruimte voor buurt én stad.

De site van het Stuivenbergziekenhuis ligt in Antwerpen-Noord en is ongeveer 5 hectare groot. De gedeeltelijke verhuis van het ziekenhuis in 2022 geeft de kans om de site te herontwikkelen tot een plek met een mix van woningen, (zorg)voorzieningen, werkplekken en groene open ruimte. Zo kan het project mee zorgen voor de heropwaardering van heel Antwerpen-Noord.

‘Stuivenberg KuurNoord’

Het ontwerpteam Stramien & Partners heeft een herbestemmingsonderzoek uitgevoerd, dat mee mogelijk werd gemaakt door een conceptsubsidie van het Vlaams Stadsvernieuwingsfonds. Het team van Stramien koos als werktitel ‘Stuivenberg KuurNoord’ waarbij het de ‘zorg in de brede zin’ onderstreepte. Op basis van een sterk participatief proces met focusgroepen, bilaterale gesprekken, een online enquête en drie workshops met de buurt, en vanuit een nauwe samenwerking met de opdrachtgever AG VESPA en met het regieteam Vlaams Stedenbeleid, heeft het team op één jaar tijd een breed gedragen en haalbaar toekomstscenario voor de site uitgewerkt.

Het masterplan gaat uit van het maximale behoud van de waardevolle gebouwen en bomen en de afbraak van de storende elementen zodat er meer groen en open ruimte vrijkomt en het waardevol erfgoed terug zichtbaar wordt. Stuivenberg wordt een groene kamer in een dichtbebouwde stad, maximaal doorwaadbaar én klimaatrobuust. Er wordt voornamelijk ingezet op functies die inspelen op de hoogste noden in de wijk en die belangrijk zijn voor de sociale versterking van de buurt:  groen, ontmoeting, werk en opleiding, maatschappelijke functies (zorg, educatie en recreatie), aangevuld met wonen als ondersteunende functie, naast enkele meer grootstedelijke functies of aantrekkingspolen. De finaliteit is het verbeteren van de leef- en woonkwaliteit van de hele omgeving met de Stuivenbergsite als katalysator, ontmoetingsplek én uitvalsbasis voor allerlei initiatieven rond renovatie, groen en aanverwante projecten.

Voor het verdere onderzoek wordt het ‘campusmodel’ gekozen als basis- en groeimodel. Daarbij is het historisch concept de leidraad waarbij het erfgoed wordt herbestemd en maximaal omringd door open en groene tuinen. Minstens de helft van de site moet onbebouwde, groene, open ruimte zijn. Als nieuwbouw noodzakelijk blijkt, kan het enkel in de daartoe aangeduide zone.

Het psychiatrisch ziekenhuis blijft op de site en wordt uitgebreid, ook de woongelegenheden voor beschut wonen blijven. In het onderzoekstraject kwamen ook bijkomende (basis)voorzieningen aan bod zoals (sociaal) ondernemerschap, sport en ontspanning, voeding, horeca, de opleiding voor verpleegkunde, het museum Lambotte over de geschiedenis van de gezondheidszorg en andere functies die bijdragen aan het versterken van de sociale cohesie, de sociale en economische emancipatie en betere zorg.

Er wordt ook over de (waardevolle) tuinmuren gekeken naar het aanpalende openbaar domein. Afstemming met de heraanleg van de straten en pleinen, gepland door het district Antwerpen, kan een enorme meerwaarde betekenen.

Inspraak

Het ontwerpteam Stramien & Partners voerde een intensief participatietraject met wijkorganisaties. Dat traject wordt de komende jaren voortgezet. Er zal jaarlijks één publieksmoment georganiseerd worden en (minimaal) drie workshops voor wijkorganisaties en -actoren, aangevuld met initiatieven voor het bereiken van moeilijke doelgroepen. ZNA, het district en de stad Antwerpen en AG VESPA zullen gezamenlijk communiceren over dit project zodat het oude en nieuwe verhaal samen verteld wordt.