Veel vragen over Europese lijst invasieve planten
De Europese Commissie is momenteel bezig met het samenstellen en vaststellen van de Unielijst Invasieve Soorten (Invasive Alien Species). Een soort die definitief op de Unielijst staat, mag niet meer gekweekt of verhandeld worden. U mag deze planten ook niet meer in de tuin hebben. Bestaande planten moeten worden vernietigd of, wanneer dat niet kan, worden beheerst door de terreineigenaar. Die lijsten zorgen echter voor heel wat onrust bij kwekers en roepen ook heel wat vragen op.
De verwachting is dat een eerste lijst van verboden invasieve planten zeer binnenkort wordt gepubliceerd. Er gaat dan een verbod in op het houden/kweken van 37 soorten (planten en dieren). U kunt de volledige Unielijst hier downloaden.
Verwacht wordt dat deze lijst binnenkort van kracht wordt.
Op die lijst staan onder meer volgende tuin- en waterplanten die ook bij ons gekweekt worden of werden:
Landplanten
• Struikaster (Baccharis halimifolia)
• Gele aronskelk (Lysichiton americanus)
Waterplanten
• Waterhyacint (Eichhornia crassipes)
• Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides)
• Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum).
Unielijst 2
Momenteel wordt gewerkt aan een tweede lijst met bijkomende soorten. Voor 17 soorten wordt op dit moment een risico-analyse uitgevoerd of voorbereid. U kunt die tweede Unielijst hier dwonloaden.
Op deze tweede lijst staan ook heel wat sierplanten en waterplanten die hier geteeld worden en in onze tuinen en parken voorkomen.
Landplanten
• Vederesdoorn (Acer negundo)
• Zijdeplant (Asclepias syriaca)
• Mammoetblad (Gunnera manicata en G. tinctoria)
• Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)
• Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera)
• Vaste lupine (Lupinus polyphyllus)
• Lampenpoetsersgras (Pennisetum setaceum)
• Hemelboom (Ailanthus altissima)
• Canadese kornoelje (Cornus sericea)
• Guldenroede (Solidago graminifolia)
• Viltige spirea (Spiraea tomentosa)
Waterplanten
• Smalle waterpest (Elodea nuttallii)
• Ongelijkbladig vederkruid (Myriophyllum heterophyllum).
Bovendien onderzoekt de EU momenteel een lijst van 35 soorten waaruit 16 soorten zullen gekozen worden om nader te onderzoeken. Als minimaal twee landen een soort invasief vinden, kunnen zij een verzoek indienen bij de EU om de soort invasief te verklaren.
Via het informatieplatform van de Commissie, kan u nagaan welke soorten momenteel ter beoordeling door het wetenschappelijk forum voorliggen en dus mogelijk aan de Europese lijst zullen toegevoegd worden (mits goedkeuring van het Europees Comité).
U kunt deze lijst hier downloaden.
In deze lijst van 35 soorten staan veel soorten die bij ons niet voorkomen. Maar ook een aantal sier- en waterplanten die hier gekweekt worden en/of in onze tuinen en parken voorkomen.
Landplanten
Baardgras (Andropogon virginicus)
Aziatische boomwurger (Celastrus orbiculatus)
Bosrank (Clematis terniflora)
Pampasgras (Cortaderia jubata)
West-Indische framboos (Rubus rosifolius)
Japanse kardinaalshoed (Euonymus fortunei en E. japonicus)
Chinese bruidssluier (Fallopia baldschuanica)
Japanse hop (Humulus japonicus)
Chinese liguster (Ligustrum sinense)
Kamperfoelie (Lonicera maackii en L. morrowii)
Knikkende klaverzuring (Oxalis pes-caprae)
Waterplanten
Waterpest (Egeria densa en Hydrilla verticillata)
Gymnocoronis spilanthoides
Belgisch groen (Hygrophila polysperma)
Watersla of mosselplant (Pistia stratiote)
Grote vlotvaren (Salvinia molesta)
Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora en L. peploides).
Een soort kan pas op de lijst van verboden planten worden opgenomen na een wetenschappelijk risico analyse. Die lijst wordt dan voorgelegd aan het Europees Comité, een werkgroep waarin alle lidstaten vertegenwoordigd zijn. Binnen deze werkgroep worden verschillende belangen afgewogen, wordt een ontwerplijst opgemaakt en wordt finaal gestemd voor of tegen opname van deze ontwerplijst van soorten op de officiële Europese lijst.
Waarom worden deze planten verboden?
Achterliggende idee is dat deze plantensoorten (en dieren) voor problemen kunnen zorgen wanneer ze per ongeluk of opzettelijk in de natuur terechtkomen op plaatsen waar ze niet van nature voorkomen:
• verlies aan biodiversiteit, met soms het verdwijnen van inheemse soorten als gevolg;
• introductie van nieuwe ziekten bij mensen;
• economische schade, bijvoorbeeld door oogstderving en schade aan de infrastructuur.
De verwachting is dat deze problemen in de toekomst groter worden. Door de toenemende internationale handel en het toerisme komen er steeds nieuwe (schadelijke) uitheemse soorten (“invasieve exoten”) naar Europa. De klimaatverandering maakt de situatie mogelijk nog ernstiger.
Onrust
Plantenkwekers in België en Nederland hebben echter grote bedenkingen bij een aantal planten die op die lijsten van invasieve planten voorkomen.
Probleem is onder meer dat een aantal van de planten die op de lijsten zijn opgenomen in sommige Europese landen misschien invasief gedrag vertonen, maar niet bij ons. Dat geldt bijvoorbeeld voor Waterhyacint en Gunnera.
Een aantal planten die op de Unielijsten voorkomen, kunnen op specifieke plaatsen, bijvoorbeeld in de duinen, mogelijk een probleem zijn of worden, maar niet elders, zodat een algemeen verbod overdreven lijkt. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Struikaster (Baccharis halimifolia).
Nog andere planten die vaak aangeplant worden in tuinen en in het openbaar domein, zoals bijvoorbeeld Vederesdoorn, Hemelboom, Canadese kornoelje, Spirea en Guldenroede, stellen in de praktijk nauwelijks problemen en moeten volgens het recente Technisch Vademecum Beheer van Invasieve Uitheemse Planten van het Agentschap Natuur en Bos alleen geweerd worden op bepaalde plekken waar ecologische doelstellingen primeren. Sommige van die planten, zoals bijvoorbeeld Guldenroede, hebben ook een belangrijke natuurwaarde als nectarbron voor insecten.
Belgische Gedragscode invasieve planten
In 2011 werd in België een Gedragscode invasieve planten opgesteld. De Code werd uitgewerkt door rondetafelgesprekken en consultaties met vertegenwoordigers uit de groensector, vertegenwoordigers van beroepsverenigingen, wetenschappers gespecialiseerd in de invasiebiologie en het AlterIAS-team. De inhoud van de Gedragscode werd unaniem goedkeurd door de belangrijkste beroepsorganisaties van de Belgische groensector. De Code wordt ook ondersteund door de regionale en federale administraties voor Leefmilieu in België (Agentschap voor Natuur en Bos, Bruxelles Environnement – Leefmilieu Brussel, Federale Overheidsdienst voor Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en Service Public de Wallonie).
In deze Gedragscode zijn de invasieve planten ingedeeld in een consensuslijst en een communicatielijst.
De consensuslijst omvat alle invasieve soorten (inclusief cultivars en variëteiten) waarover met de groensector een unaniem akkoord werd bereikt om de verkoop/aanplant stop te zetten. De meeste soorten van de consensuslijst zijn wijdverspreid en hebben een sterk negatief effect op de biodiversiteit zoals Japanse duizendknoop, reuzenberenklauw, vogelkers, grote waternavel,… Op deze lijst staan 28 soorten, die ongeveer 45% van alle invasieve plantensoorten in België vertegenwoordigen.
Als we deze Belgische lijst van verboden planten vergelijken met de verschillende Unielijsten, dan komen slechts zes landplanten en acht waterplanten op beide lijsten voor:
Landplanten
Ailanthus altissima
Baccharis halimifolia
Fallopia japonica
Heracleum mantegazzianum
Impatiens glandulifera
Solidago canadensis
Waterplanten
Crassula helmsii
Egeria densa
Hydrocotyle ranunculoides
Lagarosiphon major
Ludwigia grandiflora en L. peploides
Myriophyllum aquaticum en M. heterophyllum
Een aantal andere planten uit de Unielijsten zijn in België opgenomen op de zogenaamde ‘Communicatielijst‘.
Hierin zijn soorten (waaronder cultivars, variëteiten of hybriden) opgenomen waarvan de impact in België gering is en soorten die enkel in zeer specifieke natuurlijke milieus invasief worden. Deze planten kunnen, mits in acht name van enkele voorzorgsmaatregelen/aanbevelingen betreffende aanplant/onderhoud (rhizoombegrenzer, verwijderen bloemen voor zaadzetting), toegepast worden. Bij aanplant wordt aanbevolen om deze planten niet in de buurt van gevoelige habitats, waar ze invasief kunnen worden, te plaatsen.
Het gaat om volgende planten die wél op de unielijsten staan, en dus mogelijk volledig verboden zullen worden.
Landplanten
• Vederesdoorn (Acer negundo)
• Gele aronskelk (Lysichiton americanus)
• Vaste lupine (Lupinus polyphyllus)
• Canadese kornoelje (Cornus sericea)
• Guldenroede (Solidago graminifolia)
• Viltige spirea (Spiraea tomentosa)
Waterplanten
• Smalle waterpest (Elodea nuttallii)
• Elodia Canadensis
Een groot aantal planten die wel op de Unielijsten staan, worden daarentegen helemaal niet vermeld op de Belgische lijst van invasieve uitheemse planten van Alterias, en worden bij ons dus niet beschouwd als invasieve exoten…
Het gaat om volgende planten:
Landplanten
• Zijdeplant (Asclepias syriaca)
• Mammoetblad (Gunnera manicata en G. tinctoria)
• Lampenpoetsersgras (Pennisetum setaceum)
• Baardgras (Andropogon virginicus)
• Aziatische boomwurger (Celastrus orbiculatus)
• Bosrank (Clematis terniflora)
• Pampasgras (Cortaderia jubata)
• West-Indische framboos (Rubus rosifolius)
• Japanse kardinaalshoed (Euonymus fortunei en E. japonicus)
• Japanse hop (Humulus japonicus)
• Chinese liguster (Ligustrum sinense)
• Kamperfoelie (Lonicera maackii en L. morrowii)
• Knikkende klaverzuring (Oxalis pes-caprae)
Waterplanten
• Waterhyacint (Eichhornia crassipes)
• Gymnocoronis spilanthoides
• Belgisch groen (Hygrophila polysperma)
• Watersla of mosselplant (Pistia stratiote)
• Grote vlotvaren (Salvinia molesta)
Merkwaardig is bovendien dat een aantal sier- en waterplanten waarvan in België is afgesproken dat ze niet meer mogen gekweekt en verkocht worden, helemaal niet op de Unielijsten voorkomt, en volgens de Europese experts dus blijkbaar geen probleem oplevert…
Het gaat onder meer om Aster lanceolatus en Aster x salignus, Bidens frondosa, Hyacinthoides hispanica, Impatiens parviflora, Mimulus guttatus, Prunus serotina, Duchesnea indica en Senecio inaequidens.
Wordt ongetwijfeld vervolgd.
