Gemeentelijke groendiensten kunnen onkruid niet meester
Heel wat gemeenten zitten met de handen in het haar: door de vele neerslag dit jaar zijn veel groendiensten het onkruid niet meester, tot ergernis van de inwoners. Gemeentebesturen schakelen daarom externe firma’s in maar dat neemt een extra hap uit hun budget. Dat blijkt uit een artikelenreeks op de regiopagina’s van Het Laatste Nieuws.
Sinds 1 januari 2015 moeten gemeenten het onkruid op hun grondgebied meester blijven zonder herbiciden. Dat valt voor de groendiensten niet mee, zeker niet in een extreem nat jaar als 2016.
In Kalmthout en Stabroek wordt gewag gemaakt van een echt probleem door de hoge uitgaven aan externe firma’s die het onkruid aanpakken met branders en borstels.
“Normaal gezien zorgen vier externe firma’s voor onkruidbestrijding”, klinkt het bij de milieudienst in Stabroek in Het Laatste Nieuws. “Maar dit jaar zijn we helaas genoodzaakt er vijf in te schakelen. Het is echt al een ellendig jaar geweest met veel regenval en warme temperaturen. Daardoor lopen de kosten toch gauw op tot zo’n 300.000 euro.” De externe firma’s hebben elk een planning gekregen en worden verdeeld over de gemeente. Vooral de voetpaden, goten en perkjes zijn het grootste probleem. “Onze mensen kreunen en zuchten, want ze kunnen niet op tegen het onkruid.”
“Het onkruid is het hardst aanwezig in nieuwe aanplantingen”, aldus de milieudienst van Kalmthout in Het Laatste Nieuws. “Het nulgebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen hebben we al een aantal jaren voorzien en daarom werken we met bodembedekkers. Maar het duurt wel een tijdje vooraleer die volledig is dichtgegroeid, met onkruid als gevolg. Dat moet je snel uitroeien, want anders overwoekert het alles.”
Daarom werkt de gemeente samen met externe firma’s, waaronder maatwerkbedrijf Aralea, die het onkruid moeten vernietigen. “Dat kost ons toch zeker 10.000 tot 15.000 euro meer. Het is zeker niet de eerste keer dat we samenwerken met externe firma’s. We werken sowieso al samen met Aralea, maar ook zij kunnen het werk niet meer alleen aan dus moesten we andere partners zoeken om ons te helpen. Het is de eerste keer in vijf jaar dat het onkruid zo hardnekkig en intensief groeit.”
Landen schakelt een aannemer in en breidt de eigen groendienst van mei tot oktober uit met zes arbeiders. “Het decreet, dat sinds 1 januari 2015 pesticiden verbiedt, heeft ons vorig jaar erg verrast”, geeft schepen van Openbare Werken, Didier Reynaerts (Open Vld) toe in Het Laatste Nieuws. “Meteen heeft het bestuur, dat sterk inzet op een propere en goed onderhouden gemeente, zichzelf tot doel gesteld dat de toestand die we in 2015 hadden meegemaakt, namelijk onkruid langs alle mogelijke wegen, zich niet meer mocht herhalen.”
Tijdens de maanden juni, juli, augustus en september schakelt de stad de externe firma Krinkels in om de belangrijkste invalswegen onkruidvrij te houden. “Deze firma veegt het onkruid op de stoepen en tussen de straat en de boordstenen. Dit wordt gedaan met een veegwagen met aangepaste borstels”, legt schepen Reynaerts uit. “Het pesticidendecreet kost de stad Landen dus op jaarbasis zo’n 100.000 euro, hetgeen toch een enorm bedrag is!” Maar de investeringen lijken te renderen. “De eerste resultaten voor dit jaar ogen al een stuk beter dan vorig jaar, maar de extreem vochtige lente is zeker geen gunstig factor geweest in het beheersen van ons onkruid.”
Hoegaarden doet het onderhoud nog met eigen personeel, maar gaat in de toekomst ook zaken uitbesteden. “Zo gaan we volgend jaar het onderhoud van de holle wegen laten doen door Agro|aanneming, de landbouwers die ook zorgen voor het ruimen van sneeuw”, zegt burgemeester Jean-Pierre Taverniers. Hij vreest dat de mensen in de toekomst zullen moeten wennen aan wat onkruid langs de wegen, en het voetpad voor hun deur zelf moeten schoon houden.
Ook andere gemeenten in het Hageland zitten met de handen in het haar als gevolg van het pesticidendecreet. Glabbeek kiest hierbij voor gesubsidieerde groenjobs via een sociaal economiebedrijf voor onkruidbestrijding op kerkhoven begonnen is. “Zonder die groenjobs voor de kerkhoven zouden we het niet voor mekaar krijgen”, zegt burgemeester Peter Reekmans (Dorpspartij) in Het Laatste Nieuws. “De technische dienst neemt de onkruidbestrijding op het publiek domein op zich. Om hun werk wat te vergemakkelijken, investeerden we hier de voorbije twee jaar fors in machines.”
“De huidige weersomstandigheden, met een combinatie van nat en warm weer, maakt het zo goed als onmogelijk om het openbaar domein pesticidenvrij te houden”, reageert schepen Andy Vandevelde (CD&V) uit Linter. “Wij hebben sinds begin maart één arbeider die dag in dag uit met de stoommachine aan de slag is. Daarnaast wordt er ook nog met de brander onkruid verwijderd. Maar ook wij kunnen het op dit moment niet bijhouden. Inwoners zijn terecht geërgerd over hoe sommige plaatsen er bijliggen.”
In het Brabantse Halle schakelt het stadsbestuur al enkele jaren een extra firma in om onkruid te bestrijden. “We hebben de firma Krinkels nu gevraagd om extra mensen in te schakelen”, zegt schepen van Openbare Werken Johan Servé (SP.A) in Het Laatste Nieuws. “We hebben zelf elf mensen die het groen onderhouden, maar in deze drukke periodes worden ook stadsarbeiders ingeschakeld die normaal in de schrijnwerkerij aan de slag zijn of in de winter instaan voor de strooirondes.” Volgens Servé is het logisch dat er zoveel onkruid groeit. “In de lente is er veel regen gevallen en zaden die bleven liggen van vorig jaar zijn snel beginnen kiemen. Daardoor is het nu alle hens aan dek. We hebben zelfs een prioriteitenlijst opgesteld zodat de arbeiders weten welke plaatsen eerst onkruidvrij gemaakt moeten worden. Dat zijn dan bijvoorbeeld kruispunten waar het onkruid het zicht op het verkeer belemmert.” In Halle moet je trouwens niet alleen in de winter het voetpad voor je deur sneeuwvrij houden, het hele jaar door moet je dat voetpad ook onkruidvrij houden. “Die regel is al een tijd geleden ingevoerd. Zo kunnen de arbeiders zich concentreren op het grotere onkruid. Het is ongelooflijk hoe intensief onkruidverdelging is.
In deelgemeente Lembeek waren vroeger twee mensen veertien dagen aan een stuk aan de slag om alle onkruid te verwijderen. Een week later konden ze meteen opnieuw beginnen, zo snel gaat het soms. Dat heeft natuurlijk alles te maken met het verbod op pesticiden. Het is een goede milieuvriendelijke maatregel maar vroeger was het natuurlijk wel eenvoudiger om alles proper te houden. Ik hoop alvast dat het de komende weken droger weer wordt, dan vergaat het onkruid ook sneller.”
Ook in Dilbeek klinkt hetzelfde verhaal. Het gemeentebestuur doet al jaren beroep op externe firma’s, maar als het probleem blijft aanslepen, wil milieuschepen Karel De Ridder (Groen) een uitbreiding. “Het onderhoud van onze natuurgebieden wordt gedaan door tewerkstellingsinitiatieven”, vertelt hij. “Momenteel werken wij soms al met enkele firma’s. Maar misschien moeten we toch uitbreiden. Onze gemeente is één van de grootste uit de regio, maar wij hebben slechts vijf personeelsleden per duizend inwoners. Dit is het laagste van Vlaanderen. Daarbij komt nog eens dat we bezig zijn met de reorganisatie van het de gemeentediensten – het DINAMO-project. Alle begin is moeilijk. De nieuwe teams moeten nog op mekaar ingespeeld geraken.”
In Liedekerke was het oude kerkhof in de Molenstraat de afgelopen weken volledig overwoekerd met onkruid. Schepen Dirk Lodewijk liet de gemeentediensten de begraafplaats meteen opknappen. “Maar dat was niet vanzelfsprekend”, zegt hij. “Onze diensten kunnen de aanvragen niet bijhouden. Ieder personeelslid zit op zijn tandvlees. Hopelijk zal de toestand de komende weken wat verbeteren.”
De gemeente Meise moet een firma inhuren om de straten enigszins onkruidvrij te helpen houden. Het eigen personeel van de Groendienst kan het vele werk namelijk niet meer aan. Schepen van Leefmilieu Paul Van Doorslaer (N-VA) zegt op goedeidag.be akkoord te zijn met het pesticidenverbod, maar hij vindt dat Europa geld moet geven aan de gemeenten zodat ze pakweg 1/3 van het groenwerk kunnen uitbesteden. “Dat is ook wat we nu zelf – met eigen middelen – voor een deel hebben gedaan. “Onze Groendienst, die bestaat uit 15 personeelsleden, is gewoonweg onderbemand”, gaat de schepen verder. “Zij moeten het onkruid te lijf gaan met enkel gasbranders en heet water. Maar op die manier vorder je amper 1 kilometer per dag… Terwijl we 300 kilometer wegen moeten onderhouden én de kerkhoven. Ook voor de werklui zelf is dit allemaal zeer demotiverend. Vroeger was er twee keer per seizoen een maaibeurt voorzien en alles lag er deftig bij. Nu staat het onkruid er twee of drie weken later terug. Het is gewoon allemaal veel arbeidsintensiever geworden.” Voor extra personeel is er geen budgettaire ruimte. Mogelijk wordt het inzetten van externe firma’s ook in de toekomst wel een vast patroon. “Dan kan er eventueel een raamcontract afgesloten worden met de betreffende firma aan voordeligere voorwaarden. Maar ook dan zal er geld voor moeten worden voorzien op de begroting…”
In het gemeentelijke informatieblad van Grimbergen zegt het gemeentebestuur dat het door het pesticidenverbod “voor de gemeentelijke groendienst een haast onmogelijke opdracht om al het onkruid weg te krijgen.”
“Waar het vroeger volstond om twee keer per jaar even snel te gaan sproeien, moeten nu grotere ploegen tot vijf keer toe ter plaatse gaan. Het neemt ook allemaal veel meer tijd in beslag. Nu chemische onkruidverdelgers uit den boze zijn, maakt de gemeentelijk groendienst gebruik van een grote heetwatermachine, een kleine stoommachine, een veegmachine en een kleine onkruidbrander om de openbare ruimte onkruidvrij te houden. Die nieuwe manieren van onkruidbestrijding zijn tot tien keer meer arbeidsintensief. Ze zijn tijdrovender, moeten vaker herhaald worden en er moeten meer mensen ingezet worden voor dezelfde oppervlakte omdat het omslachtiger is. Dat maakt het dus ook allemaal veel duurder. ”
Toch vindt de gemeente het pesticidenverbod een goede maatregel. Vroeger werden er grote hoeveelheden gif de grond in gespoten, wat uiterst schadelijk is voor mens en natuur. “Maar de nieuwe regelgeving vergt wel een totaal nieuwe aanpak. Op termijn zal de gemeente haar publieke domeinen anders moeten gaan inrichten, zeker wat de groenelementen betreft. Het moet allemaal veel onderhoudsvriendelijker.”
Eén van de acties die de gemeente dit voorjaar met succes heeft uitgebreid, is het inzaaien van bloemenweides op een aantal gemeentelijke percelen. Dit is een geslaagd voorbeeld van een milieu- en onderhoudsvriendelijk groenbeheer waarop de gemeente ook de komende jaren volop zal blijven inzetten. Ook de inzet van vrijwilligers die ingegaan zijn op de vraag om in de eigen buurt kleine perkjes te onderhouden, wordt zeer op prijs gesteld. Vele handen maken het werk licht.
“De nieuwe regelgeving zal van iedereen een mentaliteitswijziging vragen. De gemeente zal stelselmatig haar groenbeleid aanpassen door de openbare ruimte zo onderhoudsvriendelijk in te richten, maar dat zal tijd vergen. Een onkruidvrij straatbeeld zal stilaan overal tot het verleden behoren. Dat is op zich geen probleem, want dat onkruid en andere bloemen die zo blijven staan, zorgen voor meer diversiteit.”
Wel onder controle
In Brasschaat is het onkruid wel onder controle. “Het feit dat we geen pesticiden meer mogen gebruiken, vraagt gewoon een andere manier van werken”, zegt Frank Van Baelen van de groendienst. “Ook het sensibiliseren is belangrijk en er moet een klik gemaakt worden bij de mensen dat er toch iets meer kruidgroei zal zijn. Momenteel kunnen we het onkruid de baas, maar de begraafplaatsen blijven toch wel het grootste probleem. Daarom zijn we deze momenteel aan het omvormen. Zo halen we kiezelstenen weg en zaaien we gras.”
Ook in Hasselt panikeert men niet, en denkt men er zelfs aan om herbicidengebruik door inwoners te verbieden. “Het is immers niet logisch dat we het op straat zelf niet meer gebruiken, maar dat inwoners er in hun tuin wel kwistig in het rond mee mogen sproeien”, zegt bevoegd schepen Valerie Del Re. Zij legt uit dat Hasselt al tien jaar onkruid bekampt zonder herbiciden. “Dat kost ons inderdaad een goede 50 procent meer dan vroeger, maar we geloven hier echt in. We proberen inwoners dat ook duidelijk te maken en dat het dus wel eens kan zijn dat het openbaar domein er niet uitziet als een perfect onderhouden golfterrein.”
In Zoutleeuw zijn enkele inwoners zelf gestart met het onkruid wieden op de kerkhoven en rond de kerken. “We merkten dat het onkruid rondom onze kerken en begraafplaatsen weelderig groeide, ondanks de inspanningen van de gemeentelijke diensten om dit onder controle te houden”, aldus Guy Dumst in Het Laatste Nieuws. “Het is dan ook geen evident werk, gezien het pesticidenverbod. Daarom dat we met een aantal mensen hebben afgesproken om het onkruid op het kerkhof vrijwillig te verwijderen en dit om een aantal redenen. Zo vinden wij dat de laatste rustplaats voor onze familieleden en vrienden een plaats is waar respect en sereniteit zeer belangrijk zijn en het ongepast is dat er onkruid staat op deze plaatsen. Wij doen dit niet alleen uit respect, maar ook om een teken te geven dat wij deze plaatsen belangrijk vinden.”
Dit is overigens geen exclusief Vlaams probleem. Het Nederlandse Rotterdam kampt dit jaar met een tekort van €500.000 als gevolg van het verbod op chemische onkruidbestrijding. Volgens wethouder Eerdmans loopt het tekort de komende jaren structureel op tot €1 miljoen in 2017 en 2018 en vanaf 2019 naar €1,1 miljoen ten opzichte van het benodigde budget.
Meer informatie over niet-chemische onkruidbestrijding op verhardingen
• In het septembernummer van CGConcept verschijnt een uitgebreid dossier over niet-chemische onkruidbestrijding.
• Leidraad pesticidenvrij ontwerpen
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) heeft een Leidraad Pesticidenvrij Ontwerpen gepubliceerd. Deze leidraad geeft ontwerpaanbevelingen om nieuwe ontwerpen en bestaande terreinen op een eenvoudigere manier pesticidenvrij te kunnen onderhouden.
U kunt de publicatie ‘ Pesticidenvrij ontwerpen. Leidraad voor ontwerp en aanleg’ downloaden op de website www.zonderisgezonder.be
• De Vlaamse Vereniging voor Openbaar Groen, VVOG, besteedt op de vakbeurs Demo Groen in het Park van Laken van 11 tot 13 september 2016 hieraan aandacht. VVOG stelt een catalogus samen van het op de markt beschikbare materiaal en verzorgt didactische rondleidingen bij de exposanten die dergelijk materiaal aanbieden.
Inschrijven via VVOG, tel.: 050/33 21 33.
Foto: wageningenur.nl
