De ‘Nieuwe Duitse Stijl’

Tuinarchitect Peter Berg behoort met zijn bureau GartenLandschaft tot een nieuwe lichting van Duitse tuinarchitecten die wel eens de ‘Nieuwe Duitse Stijl’ wordt genoemd. Kenmerkend voor die stijl is een natuurlijk ogende beplanting, die hij combineert met natuursteen.

Peter Berg studeerde industrieel ingenieur maar kwam, na enkele jaren in de bouwsector, uiteindelijk in de tuin terecht. Hij werkte eerst als tuinier en plantenkweker maar begon geleidelijk aan ook tuinen te ontwerpen. “Ik heb even overwogen om een opleiding tuinarchitectuur te volgen, maar ik dacht dat het belangrijker was om op het terrein ervaring op te doen. Mijn eigen tuin is mijn leerschool waar ik al 20 jaar kan experimenteren. Ik verslind ook boeken en heb het geluk gehad om met veel interessante collega’s in binnen- en buitenland te kunnen samenwerken. Op die manier heb ik mijn eigen stijl kunnen ontwikkelen. Toen ik in 2000 met mijn eigen bureau begon, heb ik me drie dingen voorgenomen: we werken alleen voor mensen die houden van tuinen, met professionele tuiniers die graag en goed werken en we zullen, zoals de oude Japanners, niet alleen tuinen ontwerpen maar ze ook realiseren en onderhouden.”

Peter Berg behoort vandaag tot de top van de Duitse tuinontwerpers. Hij won in 2011 trouwens de prestigieuze TASPO-award als ‘tuinontwerper van het jaar’. Zijn natuurstenen gazebo met zwembad werd op de Bundesgartenschau van 2011 in Koblenz bekroond met een gouden medaille en was in 2012 ook te zien op de Floriade in het Nederlandse Venlo. Momenteel werkt hij, samen met de Belgische tuinarchitect André Goemaere, aan een nieuwe showtuin voor de Landesgartenschau 2014 in Zülpich. “Cruciaal voor mij is dat tuin en huis eenzelfde taal spreken, dat de vormen en de materialen van huis en tuin bij elkaar passen en elkaar versterken. En dat de tuin voor een logische en harmonieuze overgang met de omgeving zorgt.”

Natuursteen
Peter Berg is een onder meer bekend vanwege zijn inventief gebruik van natuursteen in de tuin. Hij publiceerde daarover trouwens recentelijk een boek (Naturstein im Garten. Das große Ideenbuch. Becker Joest Volk Verlag).Natuursteen is ideaal voor de tuin, meent Berg. “Het is, net zoals de beplanting, een levend iets dat voortdurend evolueert. In tegenstelling tot bijvoorbeeld beton is natuursteen een tijdloos materiaal dat met het verouderen een patine krijgt en steeds mooier wordt.”

Berg ergert zich mateloos aan de mikmak van materialen die tegenwoordig in de tuin worden gebruikt, zoals beton in de gekste kleuren en formaten, plastic, gekleurd hout, staal… “Ik gebruik meestal één enkel materiaal in de tuin. Dat zorgt, zeker in een kleine tuin, voor rust en eenheid. Als je daarbij kiest voor een materiaal uit de streek, leg je meteen ook een link met de omgeving en vaak ook met de architectuur van de woning.”

De mogelijkheden van natuursteen zijn eindeloos. “Je kan er terrassen, paden en trappen mee maken, scheidingsmuren en allerlei constructies; je kan natuursteen op een strakke, formele manier gebruiken, je kan grote en kleine formaten gebruiken, of onregelmatige formaten om een meer romantische, mediterrane sfeer op te roepen; of je kan, zoals de Japanners, op een meer natuurlijke manier met grote steenblokken werken. Veel hangt af van de omgeving en van de architectuur van de woning.”

Een mooi voorbeeld van zo’n strakke tuin is de kleine zwembadtuin in Nordrhein-Westfalen. Een taxushaag en een stapelmuur in grijze basaltsteen scheiden het zwembad af van de rest van de tuin. Rond het zwembad ligt dezelfde basaltsteen die mooi combineert met de overwegend groene beplanting.

Een natuurlijke vijver in een grote kantoortuin in Ahrtal kreeg dan weer een natuurlijk ogende afwerking met grote steenblokken, die ook elders in de tuin als structuurelement worden gebruikt.

“Natuursteen is ook ideaal om niveauverschillen te maken. Dat is heel belangrijk in een tuin. Veel ontwerpers maken de fout dat ze van een tweedimensionaal beeld vertrekken terwijl een tuin in essentie driedimensionaal is. Daarom gebruiken we vaak grote struiken, grote bomen en grote stenen. Ik ben opgegroeid in een wijnstreek, met wijngaarden op de hellingen en ik werk vaak in heuvelachtige streken, met huizen die bovenop een helling staan. Ik hou van die heuveltuinen, maar om daar een tuin te kunnen maken, moet je meestal werken met terrassen en keermuurtjes. Ook daarvoor is natuursteen ideaal.”

Zijn eigen tuin in Sinzig is een voormalige wijngaard langs een steile helling. Het is een echte terrastuin met keermuurtjes in natuursteen.

“Dat is niet alleen mooi en het past perfect in het landschap, het is ook heel duurzaam en onderhoudsvriendelijk. Je kan de perken namelijk gemakkelijk onderhouden vanaf de stenen, zonder dat je tussen de planten moet stappen. Veel mensen willen wel een tuin om te genieten, maar hebben vaak tijd noch zin om de hele dag in hun tuin te werken. Onze tuinen zijn onderhoudsvriendelijk door hun robuuste stenen structuur in combinatie met een uitgekiende beplanting.”

‘Nieuwe Duitse stijl’
Ook over de beplanting heeft Peter Berg uitgesproken ideeën. “Zeker in combinatie met natuursteen is de keuze van de beplanting cruciaal. De stenen vormen dan wel de structuur van de tuin, ze mogen de tuin niet domineren. Ze zijn als het ware een podium voor de planten. Het contrast tussen de stenen en de beplanting versterkt het effect van de beplanting. Daarom gebruiken we vaak grote struiken en grote bomen die voor volume zorgen. En altijd bomen en struiken met groen blad, geen rood of gevlekt blad. Wat bloemkleuren betreft, hanteren we een beperkt kleurengamma: vooral de kleuren van de hemel, wit, blauw en grijs, kleuren die perfect harmoniëren met het grijs van de natuursteen. De belangrijkste kleur in onze tuinen is echter groen. Daarom werken we veel met siergrassen, die we combineren met bloemen. Niet in grote groepen, maar gemengd tussen de grassen. Dat geeft een veel serener, rustiger beeld, en het oogt veel natuurlijker dan de drukke Engelse bloemborders. Het zorgt ook voor een aantrekkelijk beeld doorheen de seizoenen en het past perfect bij de moderne architectuur waarbij we veel tuinen maken.”

Zijn beplantingsstijl behoort naar eigen zeggen tot wat wel eens de ‘Nieuwe Duitse Stijl’ wordt genoemd. Een beplantingsstijl gebaseerd op de ideeën van beroemde voorgangers zoals Karl Foerster en Richard Hansen, waarbij de natuur als inspiratiebron dient voor de tuin en esthetiek en natuurbeleving hand in hand gaan. “Dat betekent concreet dat we alleen werken met planten die hier, in ons klimaat en op onze bodems, goed gedijen. Bovendien combineren we planten die qua standplaats van nature goed samengaan, waardoor uiteindelijk natuurlijk ogende en esthetisch heel mooie plantencombinaties ontstaan.”