Antwerpen / Gedempte Zuiderdokken worden groene long

Het Zwitsers-Belgische ontwerpteam Georges Descombes (CH), ADR Architectes (CH) en Technum (B) zal de Gedempte Zuiderdokken in Antwerpen omtoveren tot Dok Zuid, een groene oase voor culturele en recreatieve doeleinden.

Via een Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester ging de stad op zoek naar een ontwerper voor de heraanleg van het plein op de Gedempte Zuiderdokken als publieke ruimte.


 

Dok Zuid

Dok Zuid is een nieuwe grootschalige openbare ruimte voor Antwerpen (ca. 9 ha). Tegelijkertijd park en plein.

De architecten delen de negen hectare in drie stukken in, volgens de historische indeling van de drie dokken. Van noord naar zuid tekenen ze een tuin, een weide en een evenementenzone. Door de uitwerking van een groene omkadering en wandeling  ontstaat er een meer intensieve wisselwerking tussen Dok Zuid en de activiteit aan zijn randen. Een aantal dwarse verbindingen over het plein versterken de relaties met de omgeving: de Schelde, het Zuid, het Museum van Schone Kunsten …

 

descombesB6

descombesB5

 

De drieledigheid, een intensifiëring van de randen, het aanhalen van de relaties met de omgeving maakt van Dok Zuid een groot stedelijk platform waar een veelheid van activiteiten een plek kunnen krijgen. Het uitgesproken groene karakter en het behoud van de maat van de dokken creëren een sterke samenhang binnen deze nieuwe publieke ruimte. De intense wisselwerking met de context en het inzetten op duidelijke complementariteiten creëren de nodige diversiteit, variatie, verrassing …

 

Dok Zuid bestaat uit een kroon, drie ruime tafels en dwarse verbindingen.

• De kroon vormt een groene omkadering met bomen rond het plein waarin de circulatie is opgenomen en ook al een belangrijke verblijfskwaliteit wordt geïntegreerd.

 

beeld_1_kroon

 

 

• De drie tafels bedekken de drie voormalige dokken. Er is gewerkt op tegelijkertijd een duidelijke samenhang in het ontwerp van de drie tafels en een uitgesproken complementariteit.

De centrale ruimte – het voormalige Schippersdok – wordt opgevat als een ruime Weide. Bryant Park in New York geldt hier als referentie. De Weide is de meest genereuze open ruimte in het plan, een plek die permanent voor ademruimte zorgt op Dok Zuid.

 

descombesB9

 

Het meest noordelijke dok – het voormalige Kooldok – wordt opgevat als een Tuin. Een rijke variatie van vegetatie en tuinkamers maakt van deze plek de meest intieme ruimte van Dok Zuid.

 

groene-binnentuin

 

Het zuidelijke dok – het voormalige Steendok – wordt de Scène van Dok Zuid. Hier kunnen de grootste en meest intensieve evenementen plaatsgrijpen.

Descombes_scène

 

• Drie dwarse verbindingen worden in het plan uitgelicht. De Museumas verbindt KMSKA met het M HKA en de Schelde. De Zuidas linkt de wijk Zuid over Dok Zuid met de Schelde.  De Scheldeverbinding maakt de relatie tussen Schelde en Dok Zuid terug zichtbaar.

 

Platform voor de stad

Dok Zuid moet niet enkel overdag maar ook ‘s nachts een bruisende plek zijn. Ook dan moet Dok Zuid functioneren als een platform voor de stad. Een eigentijdse combinatie van functionele en sfeerverlichting maken deze plek ook ’s avonds en ’s nachts uniek. Door te werken met interactieve verlichting ontstaat een boeiende participatie tussen gebruikers en de ruimte van het plein. Dok Zuid als de nachtwacht voor ‘t Zuid.

Dok Zuid kan zich met dit ontwerp ontwikkelen tot een publieke ruimte met een sterke cultureel-maatschappelijke verbeelding. De publieke ruimte wordt ge(her)activeerd en kan op die manier de meervoudigheid van de samenleving aanspreken.

 

Participatie
Het stadsproject Gedempte Zuiderdokken maakt deel uit van een breed participatietraject waarbij op geregelde tijdstippen gepeild wordt naar de mening van bewoners. Zo organiseerde de stad in de zomer van 2015 een onlinebevraging waarbij iedereen ideeën over een mogelijke invulling voor de toekomst kon meegeven. Meer dan 3000 mensen vulden de enquête in.

In september en oktober 2015 werden ook kinderen, jongeren en de handelaars en horeca bevraagd. Alle resultaten zijn teruggekoppeld in een informatievergadering en zijn meegegeven aan de geselecteerde ontwerpteams.

Op 20 januari 2016 vond opnieuw een inspraakmoment plaats waar alle vijf de ontwerpteams aan de hand van anonieme panelen hun ontwerp konden voorstellen. Meer dan 500 geïnteresseerden kwamen langs in het Zuiderpershuis en meer dan 1.700 mensen gaven online hun mening. De resultaten van deze bevraging zijn meegegeven aan de jury.

In een volgende fase volgen opnieuw participatiemomenten waarop bewoners en bezoekers van de stad hun mening kwijt kunnen over de concrete uitwerking van het ontwerp. In het najaar van 2016 wordt een schetsontwerp voorgesteld aan de Antwerpenaar. In 2017 volgt een voorontwerp en uiteindelijk ook een definitief ontwerp. De eigenlijke realisatie van het nieuwe plein kan pas starten na de bouw van de eerste ondergrondse parking in 2018.
Het actiecomité Open Zuid Open, dat vergeefs heeft gepleit voor water in de drie voormalige dokken, reageert ontgoocheld. “Dat wordt een lege vlakte met betontegels en minderwaardig gras. Doodjammer dat we daar het huidige parkje met speeltuin verliezen. Naar de horeca is ook niet geluisterd. Die vroeg een plek voor kleine, buurtgebonden evenementen”, vertelt woordvoerster Inge De Bisschop. ” We kunnen enkel hopen dat de stad rekening zal houden met de voorstellen die de buurt nog gaat doen op de inspraakmomenten.”

 

Wie graag de vijf ontwerpvoorstellen nog eens bekijkt, kan ze bekijken op de website van de Vlaamse Bouwmeester.

 

• Bekijk hier ontwerp B van ADR Architects, Georges Descombes en Technum (CH + BE)

 

• Bekijk hier ontwerp A van BRUT en COBE (BE + DK)

 

Brut

 

• Bekijk hier ontwerp C van AECOM Ltd Scotland, Graeme Massie Architects en Sutherland Hussey Harris (UK)

 

aecom

 

• Bekijk hier ontwerp D van Inside Outside, BEL Architecten, Landschaap en Witteveen+Bos (NL + BE)

 

insideOut

 

• Bekijk hier ontwerp E van Agence TER en WIT architecten (FR + BE)

 

agenceTer

 

Gedempte Zuiderdokken